Peren Pervin Nedir Ülker Yıldızı ve Efsanleri

 

Peren Pervin Nedir Ülker Yıldızı ve Efsanleri

 

Osmanlıca yazılışı peren :  پرن

Peren ( پرن ) Farsça kökenli bir sözcüktür.  Farsçada peren sözcüğü Ülker Yıldızı anlamındadır. Yani eski edebiyattaki diğer adları ile Ikd-ı Süreyya veya  Benât-ün-na'ş – Benatün- neş’in ( Büyükayı Yıldızları) diğer adıdır. Ülker yıldızına Pervin, Süreyya’da denmektedir.

Farsçada kanat  anlamına gelen  “ par- per “  sözcüğü ile gökte olan ve uçan anlamları ile alakalı pek çok kelime türemiştir.  perend ; ( پرند )  Atlas; perende: ( پرنده ) uçan, uçucu; per+çem: saç; perendebâz:  Takla atan kimse. Cambaz.

Dilimizde Ülker Yıldızı denilen Peren ( Farsça) Ikd-ı Süreyya veya  Benât-ün-na'ş – Benatün- neş’in ( Büyükayı Yıldızları- Arapça)  Pervin, Süreyya, Pleiades( Yunanca) da denilen bu yıldızlar Kuzey kutbu dairesinden gözüken yedi yıldızdan oluşan yıldızlar kümesidir. Bu kümeye Dübb-i Ekber,  Türkçede ise eski ismi ile Yediger denmektedir.  ^[1] Bu yıldızlar kümesi bu gün için Büyükayı  - Ursa majör -  Takımyıldızları olarak bilinen yıldızlar kümesinin adıdır. Büyükayı  - Ursa majör,  Kuzey yarım küreden tüm yıl boyunca görülebilen bir takımyıldızıdır.  Ayının arka ayakları ve kuyruğunda bulunan yedi parlak yıldız, tanınmış Büyük Kepçe veya cezve şeklini oluşturur.  Bu yıldızların dördüne benat,  ( kare şeklinde gözüken )  üçüne de naş  ( kuyruk şeklindeki ard arda gözüken üç yıldız) denmektedir.( BKZ Benât-ün-na'ş ( Büyükayı Yıldızları) Nedir)

Bu yıldız kümesi Boğa takımyıldızında (Taurus) bulunur. Dünya'ya en yakın açık yıldız kümelerinden biri olan bu yıldız kümesi çıplak gözle rahatça gözlemlenebilmektedir.  Ülker yıldız kümesi Dünya’dan yaklaşık olarak 440 ışık yılı uzakta bulunmaktadır. [2]

Yedi yıldızdan oluşan Büyükayı takımyıldızını Çinliler hükümdar arabasına, Mısırlılar suaygırına, Galyalılar yabandomuzuna, Anglosaksonlar kepçeye, Romalılar ise yedi öküzlü bir arabaya benzetmişlerdir. Bu takımyıldızını divan şairlerimiz kepçeye benzetmiştir.

Çeşitli kültürlerde Bahar Bakireleri olarak bilinen bu takımyıldızı, Ahmet Talat Onay’ın kaynak göstermeden verdiği bilgilere göre Yunan mitolojilerinde yedi kız kardeş olarak tasavvur edilmiştir. 'in  Artemis ‘in arkadaşları olan u yedi tanrıça tanrılar ve insanlar ile evlenmişler öldükten sonra da yedi yıldızdan oluşan Ülker Yıldızını meydana getirmişlerdir. [3] Atlas ile deniz perisi (Nemfi) Pleione’nin evliliğinden dünyaya gelen bu yedi kız kardeşin adları Sterope, Merope, Electra, Maia, Taygete, Celaeno, ve Alcyone’dir. [4] Efsanelere göre kayıp kıta Atlantis’in insanları bu yedi kızdan ikisi olan Celoene ve Alcyone’nin Denizler Tanrısı Poseidon ile kurdukları evlilikten doğan insanlardan meydana gelen bir ahali olmaktadır.[5] En küçük kardeş Merope bir insanla evlenirken  diğerleri  tanrılara eş olmuştur.

Roma Mitolojilerinde ise Ülker Yıldızı, Ultra Majör’ün meydana gelişi Zeus ve Callisto arasında yaşanan tecavüz olayına dayandırılır.  “ Callisto ormanda uyurken  Zeus,  onu görür ve ona âşık olur. Zeus, Artemis'in kılığına girerek Callisto'nun yanına gider. Callisto, onu Artemis sandığından onunla birlikte olur. Ve Zeus’tan hamile kalıp Arcas adında bir oğlu Dünya’ya gelir. Bunu fark eden Artemis, Callisto'yu bir ayıya çevirir.[6] Zeus,  cennete uçuran bir hortum gönderip  Callisto’yu gökyüzündeki, Büyük Ayı  oğlu Arcas’ı  da Küçük Ayı  yıldızları yapmış olur.”[7]

Türk kültüründe Ülker Yıldız mevsim döngülerini belli eden bir yıldız grubu olarak bilinir. Sonbaharda yedi parlak yıldız olarak gözüken bu yıldızlar Yakut Türkleri'nin mitolojik inançlarına göre bir zamanlar gök kubbenin delikleri olarak kabul edilmiştir.  “Gökteki deliklerden dünyaya soğuk doluyormuş. Soğuğu kesmek için, Yakutların efsanevî bir kahramanı 30 çift “kurt bacağı derisinden eldiven” dikerek üst üste giymiş ki elleri donmasın diye. Sonra göğe çıkarak Ülker'in yıldızları olan bu delikleri kapatmış.^{” [8]}

KAYNAKÇA 

[1] https://www.edebiyatvesanatakademisi.com/edebiyat-terimleri-mazmunlar/ben-t-un-na-s-buyukayi-yildizlari-nedir/4904
[2] https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%9Clker_(y%C4%B1ld%C4%B1z_k%C3%BCmesi)
[3] A. Talat Onay, Edebiyatımızda Mazmunlar, MEB,  İstanbul 1996, shf. 397
[4] https://nurgulduzenli.com/1673-2/
[5] http://www.mistikalem.com/mitoloji/mitoloji-kahramanlari-ulkerler-pleiades-haberi-1255
[6] https://tr.wikipedia.org/wiki/Ursa_Major_(tak%C4%B1my%C4%B1ld%C4%B1z)
[7] https://www.edebiyatvesanatakademisi.com/edebiyat-terimleri-mazmunlar/ben-t-un-na-s-buyukayi-yildizlari-nedir/4904
[8] Bahaeddin Ögel, Türk Mitolojisi (Cilt-1)