POETİKA NEDİR POETİKASI OLAN ŞAİRLER

Poetika : Yunanca

Latince:  poetic

Fransızca poétique,

İngilizcede poetic,

Almancada poetik,

İtalyancada poetica,

Poetika sözcüğü Antik Yunanca kökenli bir sözcüktür.  Sözcük Grekçede “üretmek”,  “yaratmak” anlamlarına gelen olan “poiein” fiilinden türemiştir. Grek dilinden ‘poiema’ şiir anlamına gelir.

Poetika sözcüğünün sözlüklerdeki ve terim olarak edebiyat ve şiir sanatındaki terimsel anlamları şu şekillerdedir:  “Şiire dâir her meseleyle uğraşan bir bilim alanı”, “Şiire dair estetik akideler ve kurallar toplamı”, “Herhangi bir şairin şiir sanatı hakkındaki derli toplu görüş, anlayış ve fikirlerini ihtiva eden yazı veya eseri”,  “Şiir üzerine düşüncelerin ve teorilerin bütünü, “ Şiir sanatı üzerine teorilerin sistematiği, bütünü, ilmi”. “Şiire dâir her meseleyle uğraşan bir bilim alanı”

Poetika sözcüğü Aristoteles’in şiir, dram sanatı ve epik konularında yazdığı bir kitabın adıdır. Aritoteles’in M.Ö. 363 – 360 yıllarında yazılmış olan dram ve şiir sanatına dair görüşlerini içeren bu kitabı devrin anlayışına göre şiir şeklinde yazılmıştır. Sadece şiirin değil, güzel sanatların teorisini güzelliğin felsefesini ve estetiğini dile getiren paoetika adlı eser ve poetika sözcüğü şiir sanatı hakkında ileri sürülen görüşleri içeren bir terim haline gelmiştir.  

Aritoteles’in M.Ö. 363 – 360 yıllarında yazılmış olan ve sanat hakkındaki görüşlerini ihtiva eden Poetika adlı eseri “şiir sanatı ile ilgili kuramlarını içeren ve tarihte sanat olayını araştıran ilk eser” olmaktadır.  Eserde Aristoteles, estetik kavramı üzerinde de durmuş,  tragedya'nın üstünlüğünü vurgulamış, epik konulara da değinmiş, gerçeklik, düş gücü ve yaratıcılık mevzularını irdelemiştir. ,

Poetika, sözcüğü özellikle 19 yy dan sonra ortaya çıkan şiir akımlarının  manifestolarında bulunan şiir görüşler, haline gelmiştir. Sembolizmin, Dadaizim gibi şiir akımlarının bildirileri  bu nedenle kendi poetikalarının da ifadesi olmaktadır.   Örneğin, Tristan Tzara’nın “ Dada Bilidirisi “  Dadacıların şiir görüşlerini içeriri. Batı edebiyatında Baudelaire, Rimbaud, Mallarme, Stephane, Valery gibi sembolist ve öz şiir taraftarı şairlerin görüşleri de sembolizimin poetikası olarak düşünülebilir. ( bkz Öz Şiire Baudlaıre ve Mallarme'nin Etkileri (1)

Türk Edebiyatında şiir sanatı ve poetika üzerinde yazılar yazan başlıca şairler ve yazıları

Namık Kemal; Lisani Osmani’nin Bazı Mülahazatı Şamildir.

Ziya Paşa, Şiir ve İnşa

Recaizade Mahmud Ekrem; Talim –i Edebiyat, Zemzeme III,  Takdir-i Elhan

Abdülhak Hamid,  Makber Önsözü,  “Nakazi “ve “Bir Şairin Hezeyanı” adlı şiirleri

Tevfik Fikret, Muhasebe-i Edebiye

Ahmet Haşim -Şiir Hakkında Bazı Mülahazalar

Orhan Veli KANIK -Garip Önsözü

Ahmet Hamdi TANPINAR -Antalyalı Bir Genç Kıza Mektup

Necip Fazıl KISAKÜREK-Poetika

Sezai Karakoç; Edebiyat Yazıları

İsmet Özel , Şiir Okuma Kılavuzu, Çenebazlık ( 2006)