POP ART SANATI
Pop Art Sanat Akımı
Pop art: Popüler Sanatın kısaltılmış adıdır. Pop art, sanatı popular art 'ın kısaltılmasıdır ve bir terim olarak ilk kez İngiltereli eleştirmen Lawrence Alloway'ın Şubat 1958'de Architectural Design dergisinde yayınlanan “The Arts and The Mass Media” adlı makalesinde görülmüştür. Bu akım Sanatçıları, endüstri ürünü artıklarından güzete parçalarına, insan ile diğer canlı ve eşyalardan alınmış mulajlardan, hazır doğa nesnelerine kadar nu bulunursa kullanılmış ve bir sanat yapıtı olarak sunmuşlardır. Pop-art gerçek ile görüntünün farkını çarpıcı bir biçimde ortaya koyar ve makineleşmiş hazırcı insanı eleştirir. Pop-art teknikleri içinde şablonlar, boya tabancası, baskı resimler, ipek baskının tuval resminde kullanılması vardır. Bu akımın temsilcilerinin birleştikleri tek ilke, resim yapma işinin yaratıcı yönünü yüceltmek, resmin ne yöne gideceğini ve neyi anlatacağını resme başlamadan Önce bilmeyi reddetmektir. Pop Art hareketini belirleyen tüketim toplumunun ihtiyaçları sanayi aşamasına gelen ülkelerde, yaşama tarzı ile endüstriyel üretim nesneleri arasında ilgi çekici bir duyuş birliğidir.
Pop art, 1950'lerde, özellikle ABD ve İngiltere'de Soyut dışavurumculuğa tepki gösteren genç sanatçıların 1960'larda bir akım haline getirdikleri sanat türüdür. İngiltere ve ABD'de değişik koşullarda ve birbirinden bağımsız olarak ortaya çıkmıştır. Çizgi romanları sanatsal çalışmlar haline getiren bir akım olarak doğdu. 1950'lerde İngiltere'de doğduğu düşünüldüğü halde kimlierine göre asıl gelişme alanını ABD'de bulmuştur. Pop art 1950’lerde bir reaksiyon göstererek gelişmiştir ve daha sonra soyut ifadelerle altmışlı ve yetmişli yıllarda da gelişme göstermiştir. Pop - Art sanatı adeta ABD'nin kimliği ve genel çehresiyle bütünleşmiş bir Sanat Akımı olmuştur.
Pop art Sanatının ortaya çıkışı ile ilgili ilk örnek olarak Richard Hamilton'ın "Günümüz Evleri..." başlıklı kolajı 1956'da ilk örnek kabul edilmiştir. Böylece İngiliz pop- art sanatı sanatı, Richard Hamilton'ın etkili olduğu bir dönemle başlar (1953-1957); Peter Blake, Roger Coleman gibi geç resimsel soyutlama tarzına yakın eser veren sanatçılarla devam eder (1957-1961), 1960'lardan sonra FİGÜRe geri dönülür ve en sonunda pop-art sanatı ortaya çıkmış olur.(1)
1960'ların başında ABD'de güçlü ve yerleşik bir akım haline geldi. Bir yönüyle soyut (abstract) ekspresyonizme tepki niteliği de taşıyan Amerikan Pop Art'ın önde gelen isimleri Andy Warhol, Tom Wesselmann, James Rosenquist, Claes Oldenburg, Roy Lichtenstein, Jim Dine, Edward Ruscha, Wayne Thiebaud, Mel Ramos ve David Hockney'dir. (2)
Marcel Duchamp'ın 20. yüzyıl başında hazır yapım nesneleri bağlamları nedeniyle sanat eseri olarak sunmuş olması, pop sanatçılarının popüler kültür imgelerini benzer bir motivasyonla sunmalarında etkili olmuştur. Pop Art'çılar Resim, Heykel, Sinema ve çevresel düzenlemelerle kendilerini ifade ederken konu olarak gündelik yaşam nesnelerini, kitlesel medyayı, reklamları, çizgi roman karelerini, billboardları, paketleri, televizyon ve Sinema kişilerini-figürlerini, kamusal mekân nesnelerini vd. almışlardır. Kullandıkları stil kitlesel medya üretiminin stillerine benzer: kalın çizgiler ve şekiller, parlak, uçucu renkler; genellikle tanınan nesne ve insanlara yönelik düz, dolaysız bir yaklaşım. Pop Art, ruhsal ve psikolojik bir derinlikten alabildiğine uzaktır. Yüzeyin ötesinde anlamlar, örtük ifadeler vaat etmez. Oyunu sever, paradik ve ironiktir. Ama, ele aldığı nesneler, kişiler, durumlar, edimler ve kavramlarla ilişkisi kesinlikle eleştirel değildir. (2)
ABD'de pop sanatı
Amerikan pop sanatının ilk temellerinin Soyut dışavurumculuk ile popüler imgeleri birleştiren Jasper Johns ve Robert Rauschenberg tarafından atıldığı söylenebilir. Sonrasında önemli sanatçılar arasında Andy Warhol, Roy Lichtenstein, Claes Oldenburg vardır. Popüler kültür imgeleri kişisellikten arındırılmış bir şekilde sunulur; örnek alınan modellerin anonim kimliklerinden çok uzaklaşılmaz.(1) Özellikle Amerika’da günümüzün en yaygın anlayışıdır. Pop-art, Dadacıların kolajlarından tutunda kendinden önceki öncü akımları adeta yeniden fakat daha kuvvetle canlandırmakta ve sürdürmektedir.
Türkiye'de Pop Art Sanatı
Türkiye'de pop sanatı Andy Warhol akımıyla onun adını taşıyan stili ile ilk olarak izlerini bırakmaya başlamıştır. Fakat bu çizgiye sadık kalmak kaydıyla o çizginin dışına 2000'lerden sonra genç kuşak sanatçılar çıkmayı başarmış, çoğul ve renkli görünümlerin yerine daha sade ve net tekil renkler yerini almaya başlamıştır. Bu çizgiye çıkanlar çok ender sayılabilecek sanatçılardır. Pop sanatının ülkemizdeki tekil renk temsilcilerinden biri olan Ümit Bilgen (1979) alanında bir ilke imza atmış, siyah ve beyazın uyumunu bu sanata renklerin dışında uyarlamıştır. Sanatçı eserleri çoğul renklerden ziyade daha sade ve simetrik renkler olan siyah ve beyaza dönüştürmüştür. Bu anlamda Türkiye'de renk kombinasyonlarının çokça kullanıldığı stilden siyah beyaza uyarlanması ise oldukça sıra dışıdır. Bu sıradışılık eserlerin farklılığında ve kullanılan materyalde kendini belli eder. (1)
BAŞILCA POP ART SANATÇILARI
Andy Warol
Andy Warol genellikle eserlerinde ünlü insanları kullanır. Bu eserinde de Hz. İsa'yı kullanmıştır. Klasik bir İsa heykeli farklı renklerde ve farklı renk fonlarında moderniz edilmiş biçimde karşımıza çıkmaktadır. Bu eserde bir pop art özelliği olarak tekrar unsuru ön plana çıkmaktadır. Dört farklı renkte dört farklı fonun üzerinde ikonik olarak aynı İsa heykeli ile karşılaşmaktayız. Bu tekrar unsuru esrin beynimize empoze edilerek zihnimizde kalıcılığını sağlamaktadır. Eserdeki her karede karşımıza belirsiz olarak bulutların arasından, gölge biçiminde bir melek figürü çıkmaktadır. Bu meleklerin eserde bulunması ve arkadaki gök yüzü fonlarının mavi yerine farklı renklerde olması sürrealizmden bahsetmemize olanak tanır. (3)
Roy Lichtenstein
Roy Lichtenstein' in resimlerinde çizgi roman stilini görürüz. Onun bu resim tekniği büyük estetik etki bırakır. Genellikle eserlerinde kendi sitili olan Ben - Day noktalarını kullanır. Yanda görüşmüş olduğunuz eserinde de kızın yüzünde boynunda ve omzunda Ben - Day noktalarını görmekteyiz. Bu eserin kilit noktasını kızın saç bandı oluşturmaktadır. Bu saç bandındaki dalgalar ve renklerin tekrarı zihinde kalıcılı etkisi yaratmaktadır. Zaten Roy Lichtenstein eserine vermiş olduğu adla da vurguyu saç bandına yapmaktadır. Kırmızı, mavi, beyaz renkleri Amerikan bayrağını temsil ediyor olabilir.(3)
Robert Indiana
Robert Indiana bu eserinde pop art'tın en bariz unsuru olan tekrar unsuru ile ön plana çıkmıştır. Bu resme tamamıyla '' 5 '' sayısı hakimdir. İlk önce beş tane beş göze çarpmaktadır. Daha sonra beşer tane daire, kare, yıldız, beşgen ortaya çıkmaktadır. Eserde karşımıza çıkan yoğun beşler bunlarla da sınırlı değildir. Yıldızla beşgenin iç içe geçmesinden doğan boşluklar beş tanedir. Yine bunun gibi daire ile beşgenin iç içe geçmesinden doğan boşluklar da beş tanedir.(3)
John Clem Clark
John Clem Clark bu eserinde nostaljik bir örüntüyü modern unsurlarla birleştirerek karşımıza çıkarmaktadır. Arabanın yanındaki gizlenmek üzere kurulmuş yeşil baklavalar. eski tarihlerde içerinin görülmemesi, dışarının görülmesi özelliğinden evlerin balkonlarında ve pencerelerinde kullanılmıştır. Yola bakması gerekirken arkaya bakan coco cola' nın reklam panosunda ise 20. yüz yılın popüler kültüründeki tüketici tekniklerini ve imgelemlerini kullanmıştır. Panonun ve arabanın üzerine bakarsak tekrar unsuru olarak dairelerin kullanıldığını görmekteyiz.(3)
Robert Combas
Rober Combas'ın bu eseri Paplo Picasso' nun Resimlerini andırmaktadır. Bu eserde Sürrealizm hat saffa da karşımıza çıkmaktadır. Resim iki farklı grubun savaşını simgelemektedir. Resimdeki yaratıkların sahip olduğu savaş silahları ve eski giysiler mitsel öğelerle karşı karşıya kalmamızı sağlamıştır. Resimdeki Sürrealizm ikonik açıların yanı sıra perspektif açılardan da karşımıza çıkmaktadır. Resimde yan duran yaratıkları gözleri düz duruyorlarmış gibi gözükmektedir. Eserdeki savaş baltası gülen bir surat olarak karşımıza çıkarken, bir yaratığın burnu ise kol biçiminde görülmektedir. Combas eserine resmin uyumuna bağlı kalarak kendi imzasını atmıştır.(3)
KAYNAKÇA
1. https://tr.wikipedia.org/wiki/Pop_sanat%C4%B1
2. Kubilay Akman, Amerikan Tüketici Rüyası ve Sanatı, izinsizgosteri.net/asalsayi113/
3. https://sanattarihi.net/forum/index.php?topic=1074.0
4. Germaner, Semra (1997): 1960 Sonrası Sanat - Akımlar, Eğilimler, Gruplar, Sanatçılar: Kabalcı Yayınevi, İstanb
