Remz Nedir Kökeni Örnekleri

Remz

Osmanlıca yazılışı: Remz : رمز

Remz sözcüğü Arapça kökenlidir ve Arapçadaki “ rmz  ramz رمز “ sülasi ( üçlü ) kökünden gelmektedir. Ramz sözcüğünden “ göz kırpma, işaret, simge, gizli anlam ifade eden söz”  anlamlarında sözcükler üretilir. Ramz( remz) “ göz kırptı, işaret etti” anlamına gelen Arapçadaki ramaza رمز “ fiilinin fa’l vezninde mastarı olmaktadır. [1]

Remz sözcüğü sözlüklerde  “ince işaret, işaret etmek, işaret suretiyle bir şey anlatmak; sembol, nişan, üstü kapalı anlatım” anlamları ile açıklanır. Remz, dolaylı, işaretli anlatım, gizli ve kapalı söyleme, uzak ve yakın manaların arasındaki gizli anlam alakası olarak anlaşılır.  Bir şeyi kaş, göz mimik, jest, ima veya dil ile işaret etmek remz etmek demek olur.

Remz,  sözcükler ile manasının ifade edilmesinde güçlük çekilen bir anlamı işaret, ima ve diğer yollarla edilmesidir.  Kelime olarak karşılığı bulunmayan bir anlamı, duyguyu veya kavramı üstü kapalı olarak kinayeyi veya muammayı andırır şekilde ifade etmeye de remz denir.

Tasavvufçulara göre remz ” Bir mânayı, bir düşünce ve duyguyu üstü kapalı bir şekilde ifade etmektir”

Remz, kinayeyi hatırlatan kinayenin ve muammanın alt bir dalı olarak kabul edilmiştir. [2]

Dünü gün çark ede durduk, kaderin keyfine zorla. 
Ne de çok ülküye koştuk; ne de çok türküsü vardı. 
Bu yarıştan kalakalmış; bize vah, tüh sesi kaldı

İlk dizedeki “çark ede durduk,” ibaresi kaderin emri dışına çıkamadık anlamını;   koştuk ve yarış sözcükleri ise kader ile başa çıkabilme, amaçlara ulaşmak için gösterilen uğraşılar,  amaçlar ile hayat mücadelesi ve kaderin remzleri olmaktadır.

Bir kısa bir uzun âdemle târik- daş oldum

Ârif anlar ki bu yolda nelere dûş oldum 

Kısa sözcüğü  fitnekâr insanların remzi iken; uzun ise ahmak insanların remzi olmaktadır.

KAYNAKÇA

[1] https://www.etimolojiturkce.com/kelime/remiz

[2] İSMAİL DURMUŞ, https://islamansiklopedisi.org.tr/remiz