Resim Sanatında Fütürizm Akımı
RESİMDE FÜTİRİZM
Sanayileşme ve modern çağın gerektirdiği hız, ses ve dinamizmi sanat dallarına katmak için doğan bir sanat akamı görünümündedir.1909 yılında İtalya’da, önce şiirde sonra da resimde ortaya çıkmıştır. Geçmiş ve geleneksel görüşleri reddeden, yerine, modern yaşamı temsil ettiklerine inandıkları, hız, ses ve hareketi koymak isteyen bir sanat dalı olarak şekillendi. Fütürizmde yapılmak istenen şey, evrendeki hareketin bir anını tespit etmek değil; hareketin kendini duyurmaktır. Bu akımın en önemli özelliği, her şey hareket halindedir ve değişmektedir. Hareket halindeki varlıkların gözde bıraktıkları etki algılanıncaya kadar hareket yeniden değişir. Bu nedenle koşan bir at, dört değil, yirmi ayaklıdır ve ayakların hareketi de üçgen biçimindedir. Çok çabuk hareket eden bir insan veya cisim, çizgilerini hava içinde eritir. Bu yüzden gözlerimiz, onun yapısını fark etmez. Çok çabuk hareket eden cisim sanki parçalanmış moleküller halindedir. Bu bilimsel gerçek Fütüristlerin sanat görüşü olmuştur. Bunlar daha çok fırtınalı denizler, son hızla giden otomobiller, dansözler gibi hareketli konuları seçmişlerdir. Resim sanatında bu Akımın önemli temsilcileri: Umberto Boccioni, Giacomo Balla, Severini'dir.
Bu akım her şeyin sürekli değiştiğini sonucunda hareketin yaşamın en önemli gerçeği olduğunu savunur. Bir hareket algılanıncaya kadar yeni bir harekete geçilir. Hareket yaşamın kaynağıdır. Resim sanatına yeni, dinamik bir ruh kazandırmak istemişlerdir. Hareketi vermek için de nesneleri parçalara ayırmışlar, çizgileri üst üste getirmişlerdir. Her şey hareketi vermek için kullanılmıştır. (Boccioni,Severini)Konu olarak hareket eden nesneler resmedilmiştir. Fütüristler geleceğe hükmetmek isterler, geleneksel her şeye karşı çıkarlar.
Umberto Boccioni
( 19 Ekim 1882 - 17 Ağustos 1916) bir oldu İtalyan ressam ve heykeltıraş. Diğer Fütüristler gibi, eserlerinde hareket(dinamizmi), hız ve teknoloji üzerinde yoğunlaştı. İtalya'da Reggio Calabria'da doğdu.
Düşünceleriyle Giacomo Balla ve Severini'nin öğretmeni olmuştu. Kısa bir süre Venedik Accademia di Belle Arti az çizim dersleri aldı. 1901 yılında, Boccioni ilk Famiglia Artistica, sanatçılarını ziyaret etmek için Milan'a gitmişti orada Edebiyat alanında Fütirizmi ortaya atan 1907 ünlü şair Filippo Tommaso Marinetti de dahil olmak üzere diğer Fütüristler ile tanıştı. Bu iki sanatçı daha sonra Fütirizmin manifestosunu hazırladılar.
Boccioni, Marinetti'nin düşüncelerini plastik sanatlara uyarladı. Şiddet,güç ,hız gibi kavramları yücelten gelecekçi ressamların bildirisini 1910'da yayınladı.
Şiddet ve dinamizmi öne çıkaran maddenin ışık ve hız içinde erimesini betimleyen eserlere imza attı. Heykelde cam ,ahşap,çimento,kumaş, elektrik lambaları gibi çok çeşitli malzeme kullanmayı öneren gelecekçi heykel bildirisine karşın ''Şisenin Uzaydaki gelişimi(1912),Uzayda sürekliliğin benzersiz biçimleri(1913)'' ünlü heykellerinde önerdiklerinden daha geleneksel kalmıştır.1912 yılında diğer fütürist ressamlar ile birlikte bir resim sergisi açtı. 1912 yılında, s Braque , Archipenko , Brancusi , Raymond Duchamp-Villon gibi Paris'te bulunan çeşitli stüdyoları ziyaret etti.
Fütürizmin ana teorisyeni bu iki sanatçı ve özellikle Boccioni olmuştur. 16 Ağustos 1916, Boccioni bir süvari eğitim tatbikatı sırasında atından atıldı ve atlıların ayakları altında çiğnenerek öldürüldü.
Umberto Boccioni - Visioni simultanee.jpg
Giacomo Balla
1871 yılında doğdu. Giacomo Balla, Fütürist ressamların kıdemli öğretmeni Umberto Boccioni ve Gino Severini öğrencisi idi. Fütürist resim akımına dahil olmadan önce Georges Seurat ile noktacılık akımından etkilenmişti. 1912 yılında Fütürist harekete katıldı. Işık, hareket ve hız resim tasvirleri ile meşgul olunca resim tarzında dramatik bir değişim yaşandı. Eserlerinde hareket ve ışığı ayrıştırmaya çalışmaya başlamıştı. 1914 yılında Balla Fütürist bir yaşamı savunmaya başlamıştı. Resimlerinde uyguladığı düşüncelerini heykel ve uygulamalı sanatlar, özellikle kostüm ve sahne tasarımı kapsayacak şekilde genişletmeye çalıştı. Balla hala yeni, genç Fütüristler saflarında itici bir güç olmayı başarmıoş sanatçıydı. 1920’lerden sonra yavaş yavaş geometrik formlara daha fazla değer vermeye başlamıştı. Onun resim tarzı düzenli soyut makine gibi yapılar ve figüratif temsilleri arasında gidip geldi. Giacomo Balla 1958 yılında öldü.
Edebiyatta Fütürizm
Bu akımın öncüsü ve şefi İtalyan şair, romancı, oyun yazarı ve yayın yönetmeni Filippo Tommaso Marinetti'dir. Marinetti’nin 1909’de Paris’te "Le Figaro" gazetesinde yayımladığı manifesto futurisita (Fütürizm Bildirisi) gelecekçiliğin manifestosu oldu. Bildiride, "Bizler müzeleri, kütüphaneleri yerle bir edip ahlakçılık, feminizm ve bütün yararcı korkaklıklarla savaşacağız" deniyordu. Bu geçmişin bütünüyle reddi demekti. Aynı bildiride, "Biz dünyadaki gerçekten sağlıklı tek şeyi, yani savaşa ve ölüme götüren güzel düşünceleri yüceltiyoruz" sözleri, siyasal alanda o dönemde gelişen faşizmden yana bir tavrın da açık göstergesiydi.
Süratin üstünlüğünü iddia ve ilan eden Marinetti, bir yarış arabasının Samothrake zaferi (Yunan heykeli)nden daha güzel olduğunu ve buna ek olarak da: "Mutlak içinde yaşıyoruz, çünkü "her yerde hazır ve nazır olan" edebi sürati biz yarattık" demiştir.
Gelecekçiliğin kurucusu Marinetti, Avrupa’da birçok yazarı etkiledi. Rusya’da Velemir Hlebinikov ve Mayakovski gelecekçiliğe yöneldi. Rus gelecekçiler kendi bildirgelerini yayınladı. Puşkin, Tolstoy, Dostoyevski reddedildi. Şiirde sokak dilinin kullanılması istendi. 1917 Ekim devriminden sonra da gelecekçi akım güçlendi. Mayakovski’nin ölümüne kadar etkisini sürdürdü.
İtalya’daki gelecekçiler ilk şiir antolojisini 1912’de yayımladı. Gelecekçilik faşizm ile özdeşleşti. Ve 1920’lerin ortalarına doğru etkisini yitirdi. Eserlerinde mantıklı cümleler kurmayı reddeden gelecekçilerin parolası, "sozcüklere özgürlük"tü. Ezra Pound, D. H. Lawrence ve Giovanni Papini de bu akımdan etkilenen yazarlardır. (
DİĞER SANAT DALLARINDA FÜTİRİZİM
1910 Fütürist Hareketi Manifestosu topluluğun ilk manifestosuydu. Bu ilk beyannamelerinde şu maddeler bulunuyordu.
Her türlü Taklite hayır, her türlü özgünlüğe evet.
Kelimelerin uyumlu, etkili ve ahenkli söyleniş zorbalığına karşı isyan. Rembrandt, Goya ve Rodin'in bu tip özellikler taşıyan eserlerine karşıyız.
Sanat eleştirileri ya yararsızdır ya da zararlıdır.
Çelik, ateş, gurur ve paldır küldür hızlı bir yaşamı izletmek amaçtır. Modern yaşamı sesler ifade eder. Tüm eski ve bayat konular terk edilmelidir.
.Yenilikçiler için söylenen "deliler", sözcüğü bizler için asalati ve onuru temsil eder.
Boyama o complementarism müzik şiir ve polifoni serbest nazım gibi mutlak bir zorunluluktur.
Evrensel dinamizm dinamik bir his olarak resimde işlenmelidir.
Samimiyet ve bakirlik, doğanın yorumlanması için gereklidir.
Hareket ve ışık ifade edilmesi gereken önemli olgulardır.
Antonio Sant'Elia'da mimarlık alanında kendini gösterdi.Yenikent tasarımının planlarını (1914)harekete ve trafik akışına göre tasarlamıştır.
1916'da daha önce sinemadan uzak duran fütürist sanatçılar bir araya gelerek Arnaldo Ginna yönetiminde Gelecekçi Yaşam adlı(vita futurista) filmi yaparlar.Sinemaya karşı duruşları fütüristik ilkelerden yola çıkarak bir film yapmak yerine daha çok sinemadan yararlanarak fütüristik yaşam ve düşünce hakkında bilgi vermek şeklindedir.
FÜTÜRİST SANATIN ORTAK ÖZELLİKLERİ ÖZET
Hareket kavramıyla ilgilendiler.
Kuralları yıkmak ve yeni bir anlatım biçimi bulmak istiyorlardı.
Her şeyin bir değişim içinde olduğunu ve sanatın da bunu yansıtması gerektiğini düşünüyorlardı.
Hareket halindeki nesneleri, makineleri ve canlıları resmettiler.
Fütürizm Bildirisi
Fütürizmin kurucu ve teorisyeni Tomasso Marinetti'nin 1909 yılında Figaro gazetesinde yayınlanan manifestosunun 10 maddesinde fütürizmin çok yönlü sanatsal amaç ve ilkelerini saptamıştır. Bu maddelerde, özetle:
Şiirde temel öğeler cesaret, cüret ve isyandır,
Edebiyat durgunluktan ve uyuşukluktan sıyrılmalıdır.
Edebiyatta işlenecek konular saldırgan hareketler, kavga ve dövüştür.
Dünya yeni bir güzellikle zenginleşmiştir. Yeni güzellik sürattir, hızdır, Motoru güçle sarsılan, homurdanan bir yarış arabası Victoire de Samotrace'dan daha güzeldir.
Ancak kavga güzeldir. Saldırgan niteliksiz bir şaheser olamaz.
Şiir tanınmayan ve bilinmeyen güçlere karşı saldırgan olmalıdır.
Yüzyılların en yüksek noktasında bulunuluyor.
Olanaksızların kapısını açmak dururken geride kalınmamalıdır.
Zaman ve mekân artık ölmüştür.
Sınırsız ebedi sürat elde edildiğine göre, mutlakta (absolu) yaşanıyor demektir. Dünyanın tek sağlık ilacı savaştır, militarizm, feminizm, fırsat kollayıcılık, çıkarcılık lanetlenmelidir, denmektedir.
Türk edebiyatında Nazım Hikmet fütürizmden etkilenmiştir. Serbest şiiri benimsemesi, kimi şiirlerinde “makileşme İsteğini” dile getirmesi ve Resimli Ay adlı dergide “Putları Yıkıyoruz” adlı yazı dizisinde geleneksel Türk şiiri ve bu şiirin ozanlarına tavır alması, ondaki fütürist etkileri açıklar.
Cubo-Fütürizm
1913 yılında itibaren Rusya’da Kübizm'e etki eden ve geliştiren, Rus Fütürizmi'nin temel okuludur. Cubo-Fütürizm Kübizm'in formları ve Fütürizm'in dinamikliğini esas almıştır. Kazimir Malevich tarzı geliştiren kişidir ve bu tarzı 1912'de imzalanan fakat 1913 yılında yapıldığı bilinen "The Knife Grinder" isimli eserinde görülebilir. Fakat Kazimir Malevich Suprematizm olarak adlandırılan ve objektif olmayan bir tarz benimseyerek bu tarzı reddetmiştir
Kaynak:
https://www.msxlabs.org/forum/edebiyat/8959-edebiyat-akimlari-futurizm.html#ixzz1oyLA1tHs
https://serdar-hizli-art.com/modern_painting/futurism.htm
https://tr.wikipedia.org/wiki/F%C3%BCt%C3%BCrizm
https://www.resimhocasi.com/sanatakimlari/sanatakimlari1.html
https://palmtree.blogcu.com/sanat-akimi-futurizm-gelecekcilik/157475
