Rişte-i Teb Nedir Sıtma Düğümü Sevgiliye Sarılma 

Osmanlıca yazılışı rişte : رشته

Osmanlıca yazılışı teb :  تب

Osmanlıca yazılışı : Rişte-i teb  تب  رشته

Rişte Farsça kökenlidir. Sözlüklerdeki anlamı: İplik, tire şeklindedir. Teb sözcüğü ise Farsça kökenlidir ve sözlüklerdeki anlamları ile Hararet, ateş, hastalık harareti, humma,  anlamlarına gelir. Bu nedenle teb sözcüğü eski dildeki hekimlikte ve tıp alanında ateşli bir hastalık olan humma ve sıtma anlamında da kullanılmıştır

Rişte-i teb tamlaması, sıtma ipi, humma ipi,  hastalık ipi, ateşli hastalık ipi anlamlarına gelir. Bu anlamda kullanılmasının nedeni ise eski devrin hurafeye dayalı sıtma veya humma tedavisi inançları ile alakalı bir tedavi çabasına dayanır. Eski devrilerde ilaç tedavisi bilinmeyen sıtma ve humma gibi ateşli hastalıkların tedavi etmek için kullanılan kocakarı ilaçlarından birisidir. Ateşli bir hastalığa yakalanan kişi bir papaza, hocaya, şeyhe vb götürülür, bu kişi sıtma hasatlığını iyileştirmek için bir ipin üzerine efsun okur, daha sonra da bu ipi birkaç yerden düğümlerdi.  Düğümlenen bu ip hastanın boynuna, bileğine veya topuğuna takılırdı. Bu şekilde efsunlu ip sayesinde hastalığın iyileşeceğine inanılırdı. İşte bu ipe de rişte-i teb adı verilirdi.  [1]

Eski devrilerdeki bu kocakarı tedavisi hali ile şiirlerimize de konu olmuştur.  Fakat ateşli hastalık, sıtma ve humma sevgilideki ateşli ve arzulu haller ile irtibatlandırılarak farklı açılardan ele alınmıştır. Aşık sevgilisini ateşli görünce sevip, sarıp okşamak, hatta rişte-i teb gibi sevgiliye sarılmak ve örselemek hayalleri kurmuştur.

Olmasa derd-i teb-i aşkınla ger bimâr şem’

Böyle yanıp yakılıp olmazdı zer ü şem’  Riyazi

Girihler oldı peydâ rişte-i cânında Yahya’nın

Görince tâb-ı tebden muzdarip ol necm-i rahşânı  Şeyhülislam Yahya

O ( ay ve yıldız gibi, parlak ) güzeli humma ateşi ile muzdarip görünce Yahya’nın can damarında düğümler peyda oldu.

Beni hummâ-yı gâm u mihneti çok incitti

Tutsam ol şuhu biraz örselesem incitsem    Sabit

Eylemiş gül bedenin âteş-i mihnet pür tâb

O çiğer paresini tâb-ı teb etmekde kebap    Nahifi

Rişte-i cân: can ipliği, can bağı, şah damarı

Rişte-i eşk: gözyaşı, ip gibi dizilen gözyaşları  

Ser-rişte: ipucu, tutamak, ilgi,  alâka,

Rişte çekmek: sanatkârane yapılmış bir yazı minyatürü çevreleyen tezhibin iç kısmına sınır olarak tek, çift, eşit veya farklı kalınlıklarda çekilen çizgi [2]

Rişte-i hürmet: Sevgi, hürmet bağı.

Rişte-i teb : sıtma ipi

İLGİLİ LİNKLERİMİZE TIKLAYIN

PARMAĞA İP BAĞLAMAK VE RİŞTE-İ CAN

RİŞTE –İ MERYEM NEDİR HZ MERYEM’İN İPİ

RİŞTE NEDİR VE SEVGİLİNİN SAÇLARI

RİŞTE-İ HAYAL VE KRAL ÇIPLAK MASALININ DİVAN EDEBİYATI VERSİYONU

KAYNAKÇA 

[1] A.T. Onay, Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar, MEB, 1996, S. 412- 413

[2]https://edebiyatvesanatakademisi.com//search?term=%c2%a0PARMA%c4%9eA+%c4%b0P+BA%c4%9eLA