Rub’-ı Meskûn Rub'-ı Konut Nedir? Heft İklim Heft Kişver

Rub’-ı Meskûn Rub'-ı Konut Nedir? Heft İklim Heft Kişver

Rub’-l meskûn eski devrilerde ve eski dünya coğrafyasındaki anlayışa göre dünyanın dörtte üçü denizler dörtte biri ise karalar ile kaplıydı. Rub’ı meskûn ise bu eski dünya anlayışının kara olan dörtte bir kısmını ifade ediyordu.

Eski devrin insanlarına göre dünyanın toprak yüzey ile örtülü bu kısmına yedi iklim – heft iklim – de diyorlardı. ( bkz HEFT İKLİM NEDİR ŞİİRLERDE YEDİ İKLİM ) Eski devrin ve Batlamyos coğrafya bilgisine göre yeryüzünde yedi iklim vardır.  Her birine iklim denilen bu bölgelerin dışında kalan bölüm ise İskender ve Hızır’ın ulaşıp ab-ı hayatı buldukları Zulumât ülkesiydi.   Eskilerin anladığı yedi iklim sırası ile İran, Arabistan, Afrika, Roma, Türk,  Avrupa, Avrupa’nın ve İran’ın Kuzeyi ile Hint ve Çin topraklarıydı. [1]

Bu iklim aynı zamanda “Heft-kişver [2](yedi ülke)  olarak da anılmış,  yedi iklim ve ülkesinin insanları ten renkleri ile de belirginleştirilmişti. Üzerinde insanlık yönünden hayat bulunan heft iklime – yedi iklim- rub-i mesk’un veya rub-ı konut da deniliyordu.

Erzurumlu İbrahim Hakkı Marifet name adlı eserinde rub-ı meskûnu şu şekilde izah etmiştir.  “... İki kuzey kısmından birisi mamurdur ki, böylece dünyanın dörtte biri meskûn olmuş olur. Geri kalan dörtte üçünün durumu meçhuldür: ya mamur ve meskûn veya okyanusla doludur. Lakin sonraki bilginler, okyanusu gemiyle dolaşarak, kalan dörtte üçünü bütün durumlarını keşf ve ispat etmişlerdir. Eskilerin bilmediği yerler bulunup, mamur yerleri dörtte bire hasretmeye mecal kalmamıştır.”[3]

Tururken Edrine şehrinde mahzûn

Gelip bir âfitâb-ı rub'-ı meskûn   Yahya Bey

Tuttu ol kâkiil-i milşg-efşânı

Rub'-ı meskûn ile çâr erkânı   Hâkan

Yine iklîm-i Rûm'a bir Sikender oldı şâhenşâh.

Ki Fahr eyler vücûdıyla şehenşâhân-ı heft iklîm  Cevri

Sıtanbul şehri reşk-endâz-ı heft iklîm-i devrandır

İkî bahre ikî iklîme zîrâ pertev-efşandır                   Fuzuli

KAYNAKÇA

[1]https://www.edebiyatvesanatakademisi.com//search?term=HEFT+%c4%b0KL%c4%b0M+NED%c4%b0R+%c5%9e%c4%b0

[2] İskender Pala - Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Kapı yayınları, shf  213

[3] Erzurumlu İbrahim Hakkı, Maarifetname, 18. Yy.