Şahmerdan Kitabı ve Sait Faik Abasıyanık Hakkında

15.02.2020

Şahmerdan Kitabı ve Sait Faik Abasıyanık Hakkında

Şahmerdan adlı öykü kitabı Sait Faik Abasıyanık’ın ilk kez 1940 yılında yayımlanan üçüncü öykü kitabıdır. İçinde on dokuz öykü bulunan bu kitaptaki öykülerden on beş tanesi kitaba alınmadan önce çeşitli dergilerde çıkmış olan öykülerdir. Şahmerdan adlı kitabındaki dört adet öyküsü ise ilk kez bu kitapta gün yüzü görmüş olan öyküler olmaktadırlar

Şahmerdan adlı öykü kitabı Sait Faik Abasıyanık’ın 1936’da yayımlanan “Semaver ” ve 1939 ‘da yayımlanan “Sarnıç ” adlı öykü kitaplarından sonra basılmış üçüncü kitabı olmaktadır.

Kitaptaki öyküler içerikleri ele aldıkları konuları, hikâye konusu ettiği kişilerin özellikleri nedeni ile Sait Faik’in ilk iki kitabında ele aldığı konuların, tiplerin olayların bir benzeri olmaktadır. Pek çoğu insanları anlamak, sıradan kişilerin hayat mücadelelerini, iyi veya kötü yanlarını ortaya koymak ” insanları sevmek için azami gayret göstermek” amacı ile yazılmıştır.

Şahmerdan adlı öykü kitabındaki Çelme, Zemberek , Mahpus ve Köy Hocası ile Sığırtmaç adlı hikâyeleri Sait Faik’in doğduğu yer olan Adapazarı ile Bursa’yı mekân olarak seçen öyküleri olmaktadır. Bilindiği gibi Sait Faik İstanbul Sultanisinde öğrenci iken öğretmene yapılan bir şaka yüzünden okuldan atılmış ve okumak için gittiği Bursa Erkek Lisesini bitirmek için uzun bir süre Bursa’da da kalmıştı. Hatta öykü yazarlığına da İpekli Mendil adlı öyküsü Bursa ‘da başlamıştı. ( bkz Sait Faik Abasıyanık Hayatı Edebi Kişiliği Eserler )

Köye Gönderilen Eşek ve adlı öyküleri ise mekân olarak Doğu Anadolu’yu seçmiş ama diğer öykülerinin mekânı ise İstanbul olmaktadır. Sait Faik’in hikâyelerinin pek çoğunun arka fonunda İstanbul ve İstanbul’un yoksul insanları vardır.

Şahmerdan adlı kitabımdaki öykülerinde balıkçılar, denizciler, adalarda yaşayan sıradan insanlar, avarelik yapan tipler ve bu insanlarla arzu ettiği gibi iletişim kuramayan yazarın yalnızlığı, arkadaşsızlığı ve avare hayatı gözükür. Toplumsal sorunlar karşısında bocalayan, ezildiği halde ezildiğinin de farkında olmayan sıradan insanların davranışları ve hayat mücadeleleri kitaptaki öykülerin genel konusu olmaktadır.

Sait Faik bu öykü kitabında yer alan Çelme adlı hikâyesi yüzünden Genelkurmay tarafından “ gençleri askerlikten soğuttuğu iddiası ile mahkemeye verilmiş, bu dava için birkaç kez Ankara’ya gidip gelmiş, kitapları da toplatılmıştı. Bu olay hem Sait Faik’i hem de annesini çok üzmüş amaYaşar Nabi Nayır’ın da çabaları ile bu mahkemeden ceza almadan kurtulmuştu. Fakat bu olay yüzünden Sait Faik annesini de bir daha üzmemek için 1940 ve 1942 yılları arasında öykü yazmaya da küsmüştü. Öykücülüğe küstüğü bu yıllarda birkaç ay da olsa Akşam ve Haber Postası adlı gazeteler için Adliye Muhabirliği görevinde bulunmuş, mahkemelere katılan insanlar ile yaptığı hikâye tadındaki bu röportajlarını 1944 yılında Mahkeme Kapısı adlı eserinde yayımlamıştı.[1]

Şahmerdan kitabı ismini ise kitaptaki ilk öykü olan Şahmerdan adlı öyküden almaktadır.

1940 yılında basılan Şahmerdan adlı öykü kitabında yer lan öyküler ise şunlardır.

1. Şahmerdan

2. Çelme

3. Kaşıkadası'nda

4. Mahpus

5. Bir Define Arayıcısı

6. Projektörcü

7. Francala mı, Ekmek mi?

8. Paşazade

9. Krallık

10. Çöpçü Ahmet