Şaka ve Milan Kundera Hakkında Konusu Özeti

Şaka ve  Milan Kundera Hakkında 

 Şaka - The Joke (Czech: Žert)- adlı roman Çek asıllı Fransız vatandaşı Milan Kundera’ın 1965 yılında yazıp bitirdiği ama ilk baskısı 1967 yılında  Prag’da yapılabilmiş olan bir romanıdır.  Romanın bazı bölüm ve paragrafları atlanmış olarak 1969 yılında yapılan İngilizce baskısını 1982 yılında, "ilk geçerli ve otantik versiyonu" izlemiş, romanın 1992 yılında yayınlanan İngilizce çevirisi ise eserin İngilizce basılmış en güzel hali olmuştur. [1]

Romanın ilk baskısının yazımından iki yıl sonra gerçekleşmesi ise romanın ön sözünde “Diktatörün hoşgörüsüne değil homurdanan Çekoslovakya kamuoyuna borçluyuz kitabı”  cümlesi ile açıklanır. Romanın konusu da ön sözünde belirtilen konu ila alakalıdır ve yazarın gerçek hayatta da üniversitedeki Marksist yapılanmadan atılması bu romanın konusudur.

“Var Olmanın Dayanılmaz Hafifiliği “ adlı eseri ile Türkiye’de de çok tanınan bir yazar olan Milan Kundera,  on beş eseri olan, sayısız ödül almış, yazarlık mesleği yanında müzik ve sinemayla da profesyonel olarak uğraşan hayatının büyük bir bölümünü de Paris’te geçiren bir yazardır.

Yazımı 1965 yılında bittiği halde çıkartılan zorluklar nedeni ile anca 1967 yılında ilk baskısı yapılan şaka adlı roman Milan Kundera’nın kendi öz geçmişinden önemli izler de taşır. Romanın kahramanı tıpkı kendisi gibi komünist partisinden çıkarılır. Romanın kahramanın adı da kendisi gibi babasının adıdır.  Romanın kahramanı da tıpkı kendisi gibi müzikle de uğraşan, ilk müzik eğitimini de babasından alan biridir. 

Kundera’nın öz geçmişinden izler taşıyan Şaka adlı bu roman  Le Monde Yüzyılın Yüz Kitabı listesi’ne de alınmış, eser pek çok dile de çevrilmiştir.  Şaka, sosyalist Çekoslovakya’nın alaycı bir eleştirisi olmuş; .” Bir süre sonra Kundera’nın tüm yapıtları –Şaka’nın Jaromil Jireš tarafından yapılan sinema uyarlaması dahil– yasaklandığı gibi, kendisi de yurttaşlıktan çıkarılmasına”[2] da yol açmıştır.

Şaka adlı roman 1968 yılında Çek asıllı yönetmen Jaromil Jireš tarafından filme de uyarlanmış ancak bu film Prag Baharı'nı sona erdiren Varşova Paktı istilasından sonra yasaklanmıştır. [3]

  Varolmanın Dayanılmaz Hafifliği adlı romanı ile de ülkemizde tanınan bir yazar olan  Milan Kundera'nın Şaka adlı bu romanı da ülkemizde oldukça sevilmiştir. 

ROMANIN KONUSU VE ÖZETİ

Ludvik, Komünist parti üyesi gösterişli, esprili ve popüler bir öğrencidir.  Diğer arkadaşlarının pek çoğu gibi İkinci Dünya Savaşı sonrası Çekoslovakya'da Komünist rejime hevesli diğer arkadaşları ile üniversitedeki Marksist öğrenci yapılanması içinde aktif olarak görev de almaktadır. Neşeli bir genç olan Ludvik uzun süredir kendisinden haber alamadığı kız arkadaşına bir kartpostal yazar. Ludvick bu kartpostalın üzerine  "İyimserlik insanlığın afyonudur! Sağlıklı bir ruh aptallık kokuyor! Yaşasın Troçki! Diye yazmıştır.

Bu yazı okuldaki Marksist arkadaşları tarafından yanlış anlaşılır ve Ludvick’in ifade etmek istediği duygu Marksistlere bir hakaret ve Ludvick’in Marksistlik ile alay ettiği şeklinde anlaşılır.

Fakülte Parti Örgütü Ludvick’in kız arkadaşına yazdığı bu cümleleri bir suç olarak kabul eder. Ludvick, arkadaşlarına bunun sadece bir şaka olduğunu anlatmaya çalışır.  Ama bir türlü de onları bunun bir şaka olduğunu inandıramaz. Bütün öğretmenler ve arkadaşlarından oluşan yüz kişinin tamamı onun fakülteden atılması yönünde oy kullanır. İnandığı hareketin dışına atılan Ludvick’in tüm hayatı bir anda değişir.

Bunun üzerine Ludvik, Kominist Partiden atıldığı gibi okuldan da kovulur. Okuldan atılan arkadaşları tarafından da dışlanan Ludvick  bir süre  madenlerde çalışmak zorunda kalır. Ama yeniden ve başka bir okula giderek öğrenimini tamamlar. Kariyerinde hızla yükselen Ludvic, müzik ile de uğraşmaktadır.

Bunun üzerine okuldan atılan Ludvick, doğduğu yer olan Moravya’ ya döner. Orada geçmişini hatırlayıp sorgular. İnandığı değerleri, arkadaşlarını, dünü, bugünü sorgulayan Ludvick hayatının muhasebesini de yapar. Fakat okuldan atılma süreci ona çok ağır gelmiştir.

Ludvik başarılı bir bilim adamı olmuş ancak eski arkadaşlarının yaptıklarını da hiçbir zaman unutmamıştır.  Ludvik'in partiden atılmasına öncülük eden Pavel Zemanek’e karşı öfkesi hiç geçmemiştir.  Ludvick bir gün Pavel Zemanek ile evlenen Helena ile tanıştır. Bunun üzerine Ludvic, eski arkadaşı Pavel Zemanek’ten intikam alabilmek için karısı Helena’yı baştan çıkarmaya karar verir.

Bunun üzerine Ludvik, Helen ile ilgilenmeye başlar. En sonunda da Helen’i baştan çıkarmayı başarır. Fakat, Helen’i baştan çıkarmak ve Pavel Zemanek’ten intikam almak Ludvik’i mutlu etmez.  Helen ile yaşadığı bu aşk hikayesi intikam almak halinden başka noktalara kayar. Bu olay Ludvic’e başka acılar ve düşünceler yaşatan bir macera haline dönüşmüştür.