Sarf
Osmanlıca yazılışı: sarf : صرف
Arapça yazılışı sarf : صَرْفْ
Sarf Kökeni
Sarf sözcüğü Arapça kökenlidir. Arapça “ ṣarf صرف [ ṣrf ] kökünden gelir. Arapçadaki döndürdü, çevirdi, para ödedi" anlamındaki sarafa صرف " fiilinin mastarıdır[1]. Masraf, tasarruf, mutasarrıf, sarfiyat sözcükleri de sarf kökünden türemiş sözcüklerdir.
Sarf Sözlük Anlamları
Sarf sözcüğü sözlüklerde: Harcama, masraf, gider. Sarf olunmak: Harcanmak. Men etme. Bir kimseyi yolundan ve işinden ayırıp başka tarafa yöneltme anlamlarıyla tarif edilir
Gramer ve Edebiyatta Sarf
Sarf sözcüğü eski edebiyatta terim anlamı ile dilbilgisinin kelimeler bilgisi olan dalının adı olmaktadır.“ Sarf, bir lisanı meydana getiren kelimelerin değişmesinden, birbirinden türemesinden bahseden ilim şubesi. Kelime bilgisidir. “
Şu halde sarf ilimi günümüz dilbilgisi dalında kelime ve şekil bilgisi ile eş anlamlı olmaktadır. Arapça dilbilgisi (gramer) sarf ve nahiv olmak üzere iki kısma ayrılırdı Sarf (الصرف) : İstenilen manayı elde etmek için kelimelerin aldıkları şekilleri bilmek ve anlamak bilimi oluyordu. .Nahiv(النحو): Kelimelerin cümle içindeki vazifeleri ve bu vazifelere göre sonlarının aldığı durumu (irab الاعراب) öğreten bilgi dalıydı. ( bkz Nahv ve Nahiv Nedir )
Sarf ve nahv ilmine Osmanlı eğitim sisteminde büyük bir önem verilmişti. Sarf ilmi Osmanlı medreselerinde öğretilen Nahiv, Belâgat, Hesap, Hendese gibi “Muhtasarat” denilen en önemli dersler arasındaydı. Sarf ilmi Arapça gramer bilimini Arapça kelimelerin türemeleri ve fiil çekimleri açılardan işleyen dil bili dalıydı. Sarf dersleri içinde “Emsile”, “Binâ”, “Maksûd”, “İzzî”, “Merah” ve “Kâfiye” gibi konular öğretilirdi.
Divan şairleri sarf kelimesini hem dilbilgisi, hem de "harcamak" anlamıyla birlikte kullanarak kelime oyunları da yapmışlardır.
Nahvden geçdim kitâb-ı aşkdan aldım sebak
Hamdü-li'llâh nakd-i ömrii kılmadım yabana sarf Aşkî
Sanma ciddiyet ile sarf ederim sanatımı
Ney elimde suyu durmuş kuru musluk gibidir
Bezm i meyde sufehanın saza meftun oluşu
Nazarımda su içen eşşeğe ıslık gibidir Neyzen Tevfik
KAYNAKÇA
[1]https://www.etimolojiturkce.com/kelime/sarf