Satirik Nedir Edebi Terim Olarak Satir

 Satirik ve Satir Nedir ( Edebi Terim Olarak )

Fransızca: satirique

Satirik sözcüğü dilimize Fransızca satirique sözcüğünden girmiştir.[1] Terim anlamı ile sözlüklerde   “Hicivle ilgili, hiciv niteliği taşıyan”, “  Yergi ile ilgili, yergi niteliğinde olan “, hiciv, alaylı yergi, karikatür “ manasına gelmektedir.

Satirik Sözcüğünün Kökeni

Satirik sözcüğü köken olarak Yunan Mitolojisindeki figürlerden biri olan satir adı verilen mitolojik varlıktan gelmektedir.  

Satirler gövdesi insan, bacakları ve ayakları keçinin erkeği ı tekeye benzeyen, teke veya atın kısa kuyruğuna benzeyen kuyruklu, kulakları dik, başında teke veya dağ keçisinin vb boynuzlarına benzer boynuzları olan, flüt çalan, hep genç ve güzel kalan uzun ömürlü su perilerinin ( nympelerin ) peşinden koşan mitolojik bir varlıktır.  ( bkz  SATİR NEDİR YARI İNSAN YARI KEÇİ YARATIK  ) [2]

Satirlerin “Roma mitolojisindeki karşılığı faundur. “[3] Faunlar da tıpkı satirler gibi hem insan hem de keçi özelliklerine sahip ormanlarda yaşayan esasında Yunan mitolojisindeki Satirlerin Roma mitolojisindeki karşılığı olan efsanevi yaratıklardır. Tahmin edilebileceği gibi belli bir bölgede yaşayan hayvan türlerini ifade eden “fauna” sözcüğü de faun sözcüğüne dayanır. Fauna sözcüğünün dilimizdeki anlamca karşılığı hayvan varlığı şeklindedir.

Edebiyat ve Sanatta Terim Olarak Satir ve Satirik

Yukarıdaki izahlardan hareketle edebiyatta satir ve satirik sözcüklerinin terim anlamları da ortaya çıkmış olur. Satirik sözcüğü  “Eski Yunanca sátyros σάτυρος  mitolojide keçi ayaklı ve insan gövdeli yaratık, gülünç ve müstehcen kimse” ^[4]sözcüğüne dayanır. Şu halde satir ve satirik sözcüğü edebiyatta gülünç ve müstehcen yazı, eser, şiir, karikatür vb yi ifade eden bir terim anlama kavuşmuş olur.

Edebi veya sanatsal eserlerde bir konuyu gülünç, alaycı, hiciv etmek maksatlı, hezliyat ( küfürlü, argolu, müstehcen ) amaçlı işleyen eserlere satir veya satirik denmiştir.  Bir yazı şiir, resim karikatür herhangi bir konuyu, kişiyi, durumu veya olayı iğneleyici, aşağılayıcı, hicvedecek şekilde, gülünç, komik hatta müstehcen bir şekilde ele almışsa buna satir veya satirik denir. Örneğin, satirik resim, satir tablo, satirik şiir, satirik konu gibi … ( Bkz Satirik şiir )

Ancak satirik bir konu işlerken ilkesel olarak hezliyata ( küfre, hakarete) vardırmak, konuyu kişilerin onurunu kıracak dereceye getirmemin vb edebiyatın ve sanatın etik değerleri ile uyuşmayacağını da bilmek gerekmektedir. Bu nedenle ince bir alay, kinaye, ima ve istihza ile yetinilmesi en doğru olanıdır.

KAYNAKÇA 

[1] http://www.lugatim.com/s/satirik

[2]https://edebiyatvesanatakademisi.com/

[3] https://tr.wikipedia.org/wiki/Satir

[4]https://www.nisanyansozluk.com/kelime/satir