Sayı Sıfatları
05.03.2018
Sayı Sıfatları
Fransızca : adjectif numeral
İNGİLİZCE: numeral adjective
Almanca : zahlword
Osmanlıca: sıfat-ı adediye
Arapça :
Kelime türü: İsim –- Dilbilimde bir terim
FARKLI EŞANLAMLI TERİMLERİ :
TANIMLAR
Adların - İsimleri- sayılarını kesin olarak belirten sıfatlardır.
Adları sayı bakımından belirten sözcüklerdir.
Bir asker, beşinci gün, altışar elma, üçte bir hisse,
Yarımşar yumurta,
Sayı sıfatları da kendi aralarında beşe ayrılır.
a)Asıl Sayı Sıfatları
b)Sıra Sayı Sıfatları
c)Üleştirme Sıfatları
d)Kesir Sayı Sıfatları
e)Topluluk Sayı Sıfatları.
1)Asıl Sayı Sıfatları
İsimlerin sayılarını kesin olarak belirten sıfatlardır.
Bin adet soru çöz
Bir sayfa dahi okumadı
Tam yüz sene evvel yaşamıştır.
Yüz yedi bin asker varmış
10 cm ip, 2 m kumaş, 100 ton kömür, 3 kg şeker...
Başında asıl sayı sıfatı bulunan bir isme çoğul eki gelemez:
Altmış evler, Yüzyıl caddesi, Yedi Cüceler,
Fakat: Kırk Haramîler, üç aylar, , on milyonlar gibi örnekler bu kurala uymamaktadır.
Sayı sıfatları niteleme sıfatlarından önce gelir.
İki kıymetli dost, üç kırık vazo, iki kırık kalp
Tek” ve “çift” kelimeleri de asıl sayı sıfatı sayılır. Çünkü bir ve iki kavramı vermektedir. : Tek kişilik oda, çift kişilik oda, bir çift güvercin,
Sayı sıfatları başka kelimeler ile birlikte sıfat tamlaması kurabilmektedir.
On kutu şeker, Beş kilo elma, üç paket yumurta
2. Sıra Sayı Sıfatları:
Nesne ve varlıkları sıra bakımından belirten sıfatlardır. Sıra sayı sıfatları varlıkları inci eki ile derecelendirir. Bir sayı sıfatının sıra sayı sıfatı olup olmadığı İsimlere sorulan “kaçıncı” sorusu ile bulunur.
Örnek:
Yirmi Birinci Yüzyıl, Otuz ikinci gün, kırkıncı asker, beşinci yol, altıncı sıra
3. Üleştirme Sayı Sıfatları :
Varlıkları paylaştıran- üleştirerek belirten sıfatlardır. Bu sıfatlar bölüştürme anlamı ifade eder.) Sayılara ”-er” eki getirilerek yapılır.
Örnek:
Onar kişi, yüzer adam, beşer erik, birer kişi
Üleştirme sayı sıfatları zaten çoğul kavramı verdiğinden çoğul eki alamazlar.
Onarlar kişi= olamaz.
4. Kesir Sayı Sıfatları:
Adları tam kesirli bir biçimde belirten sıfatlara denir. “yarım, çeyrek, tam vb” gibi kesir bildiren sözcüklerde kesir sayı sıfatıdır. k
Örnek:
Onda bir ihtimal, yüzde bir rastlantı, kırkta bir hisse, üçte bir pay, yarım elma, çeyrek bilet, tam hisse
5Topluluk Sayı Sıfatları :
Varlıkların sayılarını toplu olarak belirten sıfatlardır.
Örnek:
İkiz çocuklar, üçüz bebekler,
