Seçkin Semai Örnekleri Halk ve Divan Şiiri

 

Yarım mene ve’de verdi

Dedi gel gez buralarda

Gara bağrım şan-şan oldu

Sızıldaşır yaralarda

 

Siyah zülfün belden aşır

Süsen sünbüle dolaşır

Gözellik sene yaraşır

Dur dolanag aralarda

 

Abbas ile hoş danışan

Ağ üzünde dane nişan

Keklik kimi gaggıldaşan

Gaggıldaşır haralarda

 

Ahundov, Ehliman (1983). Azerbaycan Aşıgları ve El Şairleri. Bakı: Elm Neşriyyatı., 56.

 

 

 

 

İncecikten bir kar yağar, 
Tozar Elif, Elif deyi... 
Deli gönül abdal olmuş, 
Gezer Elif, Elif deyi... 

Elif’in uğru nakışlı, 
Yavrı balaban bakışlı, 
Yayla çiçeği kokuşlu, 
Kokar Elif, Elif deyi... 

Elif kaşlarını çatar, 
Gamzesi sineme batar. 
Ak elleri kalem tutar, 
Yazar Elif, Elif deyi... 

Evlerinin önü çardak, 
Elif'in elinde bardak, 
Sanki yeşil başlı ördek 
Yüzer Elif, Elif deyi... 

Karac'oğlan eğmelerin, 
Gönül sevmez değmelerin, 
İliklemiş düğmelerin, 
Çözer Elif, Elif deyi...

 

 Karacaoğlan 

 

 

Güzel ne güzel olmuşsun

Görülmeyi görülmeyi

Siyah zülfün halkalanmış

Örülmeyi örülmeyi

 

Mendilim yudum arıttım

Gülün dalında kuruttum

Adım ne idi unuttum

Sorulmayı sorulmayı

 

Benim yârim bana küsmüş

Zülfünü gerdana dökmüş

Muhabbeti benden kesmiş

Sevilmeyi sevilmeyi

 

Çağır Karacoğlan çağır

Taş düştüğü yerde ağır

Yiğit sevdiğinden soğur

Sarılmayı sarılmayı

 

                          Karacaoğlan

 

 

Ela gözlü nazlı dilber
Koma beni el yerine,
Altın kemerin olayım,
Dola beni bel yerine!

 

Gel, kız, karşımda dursana,
Şu benim halimi sorsana,
Zülfünden bir tel versene,
Koklayayım gül yerine.

 

Hecine, gönlüm, hecine,
Yiğide ölüm geçine.
Al beni zülfün ucuna,
Sallanayım tel yerine.

 

Karaca oğlan der n’ olayım
Kolun boynuma dolayım,
Nazlı yar, kölen olayım,
Kabul eyle kul yerine.

 

                          Karacaoğlan

 

 

Bu gün ben bir güzel gördüm
Yeşiller giymiş ağ üzre
Aklımı başımdan aldı
Durabilmem ayağ üzre

 

Beni mest eden camıdır
Gonca gülün eyyamıdır
Her biri bir haramidir
Kirpikleri kapağ üzre

 

Mah cemaline bakılır
Ben kulun yanup yakılır
Söyledikçe bal dökülür
Leblerinden dudağ üzre

 

Cemali hüsnü alişan
Ol Yusuf’tan almış nişan
Siyah zülüfler perişan
Dökülmüş al yanağ üzre

 

Âşık Ömer geldi ise
Hak inayet kıldı ise
Ferhat dağı deldi ise
Ben koyam dağı dağ üzre

Âşık Ömer

 

 

 

 

Her vakit seher olanda

Tevhit okur lisânımız

Cezbesi câna dolanda

Kuvvetlenir imânımız

 

Biz âşıkız taşlanırız

Her ne gelse hoşlanırız

Aşk oduna haşlanırız

Arşa çıkar figânımız

 

Terk ettik ârı nâmûsu

Bu la’lim tabluna gusu

Kat kat gelir aşk dalgası

Taşar bahr-i ummânımız

 

Boş sanma vakt-i seheri

Şavkından alır ezhârı

Gördükçe nûr-ı mazhârı

Lezzetlenir amâlimiz

 

Şad olmuşuz dilden dile

Cân kuşu dönmüş bülbüle

Girmişiz gizli bir yola

Hakk’a gider kervânımız

 

Bindik reyhânın yoluna

İndik Arafat iline

İsmâil olduk uğruna

Cânâna kurban cânımız

 

Ben bir dertli Sümmânî’yem

Hak yolunda divâneyem

Ben bir ednâ günahkâram

Hak Resûl’dur imdâdımız

 

 

 

 Erzurumlu Aşık Sümmani Hayatı

 

 

 

Gönül gurbet ele çıkma
Ya gelinir ya gelinmez
Her dilbere meyil verme
Ya sevilir ya sevilmez

 

Yöğrüktür bizim atımız
Yardan atlattı zatımız
Gurbet ilde kıymatımız
Ya bilinir ya bilinmez

 

Bahçemizde nar ağacı
Kimi tatlı kimi acı
Gönüldeki dert ilacı
Ya bulunur ya bulunmaz

 

Deryalarda olur bahri
Doldur ver içem zehri
Sunam gurbet elin kahrı
Ya çekilir ya çekilmez

 

Emrah der ki düştüm dile
Bülbül figan eder güle
Güzel sevmek bir sarp kale
Ya alınır ya alınmaz

 

 

 

Tutam yar elinden tutam

Çıkam dağlara dağlara

Olam bir yaralı bülbül

İnem bağlara bağlara

 

Emrah der bu günümdür

Arşa çıkan tütünümdür

Yara gidecek günümdür

Düşem yollara yolara

                                (Erzurumlu Emrah)

 

 

 

Hece ölçüsü ile yazılan semailerin dışında aruz ölçüsü ile de yazılan semailer vardır. Lakin Aruz ölçüsü ile yazılan semailerin halk şiirindeki semailerden farklı olarak halk şiirinde 16 heceye tekabül eden uzun dizelerden oluştukları dikkati çeker.

Divan şiirinde kullanılan semailerin müzdeviç ve mütekerrir olanları ile murabba, muhammes, müseddes nazım şekilleri halinde yazılabildikleri , satranç halinde yazılmış semailerin de olduğu görülmektedir.

 

 

mefailün l mefailün / mefailün / mefailün
 

Şeha hanemize teşrif buyur her şeb fenersiz gel
Dolaş tenha sokakdan görmesin ağyar habersiz gel
Rakib rahında boş gezme sakın tig ü teber siz gel
Havalardan uçup kuşlar gibi ol bahr u bersiz gel
Yanında alma yalınız biradersiz pedersiz gel
Olalım zevk il işret saz ü sohbet bir kedersiz gel

 

Senin süz i firakından çürüyüp bu beden gitdi
Muhalif firkatin bad-ı seren gitdi dümen gitdi
Şikestdir zevrak-ı dil ah dediler şimdi sen gitdi
Şikestdir zevrak-ı dil ah dediler şimdi sen gitdi
Ararsın rahına ölsem senin derdinle ben gitdi
Yanınca alma yalınız biradersiz pedersiz gel
Olalım zevk ü işret saz ü sohbet bir kedersiz gel

Demişsin kim cihan içre benim misi ü menendim yok
Cemali ................. mehtap zülf ü kemendim yok
Eger dersin ki bilmez kadrimi bir dilpesendim yok
Benim yanımda bir sencileyin şah levendim yok
Yanınca alma yalınız biradersiz pedersiz gel
Olalım zevk ü işret saz Ü sohbet bir kedersiz gel
 

Rehinde muntazır Arifi dönüp şöyle de bak bir
Girüp meyhane-i aşka bir iki badecik çak bir
Sakın söndürme dil i kandili aşkı heman yak bir
Çatup ebruler agyare iki şimşir gibi tak bir
Yanınca alma yalınız biradersiz pedersiz gel
Olalım zevk ü işret saz ü sohbet bir kedersiz Gel
 
Yrd.Doç.Dr. Kadir GÜLER, “XIX. ASIR ŞÂİRLERİNDEN KÜTAHYALI ÂRİFÎ VE BİLİNMEYEN ŞİİRLERİ”, https://millifolklor.com/PdfViewer.aspx?Sayi=43&Sayfa=60

 

 

 

 Nedür bu hüsn ü şemâil nedür bu hulk-ı cemîl

Ki sende zâhir idüpdür Hudâ-yı Celle Celîl

 

Yüzüñde zülfüñ eger olmasa ne noksân kim

Çerâğ-ı şemse ne hâcet ger olmaz ise delîl

 

Niçe ki ‘ömr ile fikr eyledüm gice gündüz

Saçuñdan alımadı bir haber bu fikr-i tavîl

 

Göñül eşigüñ umar cânın itmedin kurbân

Ne çâre cennete girmege kişi olsa bahîl

 

Ne ola sabr ile şevk[in]den özge ‘Avnînüñ

Kabûl eyle budur varı ger kesîr ü kalîl

 

 

DİDAR OLUR (Ayaklı Semai- satranç)

Sanma sakın herkesi sen sadıkane yar olur
Herkesi sen dost mu sandın belki ol ağyar olur
Sadıkane belki ol âlemde bir serdar olur
Yar olur ağyar olur serdar olur didar olur

 

 

 

Vefasın görmedim ol şûha meftûn olduğum kaldı 
Düşüp sevdasına âlemde mahzûn olduğum kaldı 
Görüp gözyaşına rahm etmedi devletlü sultânım 
Döküp âb-ı sirişki dîde pür-hûn olduğum kaldı 

Cefâ vü cevrine râzî olurdum ben ol dildârın 
Ana vad'etdiğim cân işte, medyûn olduğum kaldı 
Ümîdim Derdli'ye dermân edersen der idim hâlâ 
Senin derdinle şâhım derdi efzûn olduğum kaldı

 

       Aşık Dertli Hayatı ve Şairliği ( Geredeli)