Selis Nazım Şekli ve Örneği

30.09.2023

 

Selis sözcüğü Arapçadaki  “ sls “ kökünden gelir ve edebiyatta selâset ile birlikte“ ibarenin ahenkli olması “ anlamında belagat ilmi terimi olarak kullanılmıştır.  Belahat terimi olarak selis cümlelerin dizelerin veya ibarenin ahenkli, ifadenin açık, akıcı, pürüzsüz olması; söyleyişleri zor olan seslerin arka arkaya gelmemesi demektir.  ( bkz

Âşık Şiirinde Selis Nazım Şekli

Selis nazım şekli aruz vezni eğitimi de almış olan medrese tahsilli halk ozanlarının ortaya çıkardığı bir nazım şeklidir. Divan şairlerine veya divan edebiyatı nazım şekillerine heves eden halk Ozanlarının icadı olan bu nazım şekli 19 yy halk ozanları tarafından kullanılmaya başlanmıştır.

Aruz vezni ile şiir yazmak hevesinden kaynaklanan selislerin beyit, dörtlük, muhammes ve müseddes şekillerinde de yazıldığı dikkati çeker. O nedenle selislerin belli bir biçimsel niteliği de yoktur. Selislerin en önemli niteliğinin aruz vezni ile yazılmış olan âşık edebiyatı nazım şekli olmasıdır.

Selis olarak adlandırılan âşık şiiri türü aruz vezni ile yazılır.  Selis nazım şekli Türkçe sözcüklere en uygun olan  “fe’ilâtün fe’ilâtün fe’ilâtün fe’ilün “ kalıbıyla yazılır. Halk şairleri selis olarak adlandırdıkları şiirleri genel olarak gazel şekli ve beyit sistemi ile yazmışlardır. Ancak halk şairlerinin murabba, muhammes, müseddes şeklinde yazmış oldukları şiirlere de selis dedikleri dikkati çekmektedir.

Selislerin diğer bir özelliği aruz ölçüsü ile yazılmalarına rağmen on beşli hece ölçüsü kalıbına da uyabilecek şekilde yazılmış olmalarıdır.  Selislerin diğer en belirgin özelliği halk ozanları tarafından farklı bir ezgi ile söylenmiş olmalarıdır.

Selsi adı verilen âşık edebiyatı şiir türünün kafiye düzeni divan, semai ve kalenderi nazım şekilleri ile aynıdır.

SELÎS MURABBA ÖRNEĞ

  • Yine aldı gam u efkâr-ı dili dâğ-ı tenin
  • Acımaz mı yüreğin merhametin yok mu senin
  • Ne revâ çevri ola goncaya serv-i semenin
  • Acımaz mı yüreğin merhametin yok mu senin

  • Bunca cevr ettiğini kimseler ey gül edemez
  • Ben gibi nâle vü nâlişleri bülbül edemez
  • Ah u efgânıma kâfir de tahammül edemez
  • Acımaz mı yüreğin merhametin yok mu senin

  • Bunca derde kim kodun âşık-ı bî-çâreleri
  • Tiğ-ı cevrin ile açtın sineme yâr eleri
  • Dâğ dâğ oldu a kâfir ciğerim püreleri
  • Acımaz mı yüreğin merhametin yok mu senin

  • Çünkü göğsünde yok insâfın a zâlim nideyim
  • Varayım haşım alıp özge diyâra gideyim
  • Sen git ağyar ile gül oyna da ben zârideyim
  •  Acımaz mı yüreğin merhametin yok mu senin

  • Derd-i aşkın komadı Nûri mecâlim yetişir
  • Bu kadar çekmeye de kalmadı hâlim yetişir
  • Yetişir çekticeğim gayri a zâlim yetişir
  • Acımaz mı yüreğin merhametin yok mu senin   Tokatlı Nurî
  • Ölçüsü : feilâtün feilâtün feilâtün feilün

SELÎS ÖRNEĞİ 2

  • Gide mi haşre kadar hüzn ile firkat acaba
  • Yoksa hâsıl ola mı yar ile vuslat acaba
  • O mürüvvetsiz o zalim o sitem-karenin ah
  • Ere mi damenine dest-i meserret acaba

  • Baksa bir kerre benim hâl-i diğer-gûnuma ol
  • Çeşm-i insaf ile etmez mi mürüvvet acaba
  • Beni gördükte yüzün döndürür ol âfet-i cân
  • Ne içindir bana bu rütbe eziyyet acabâ
  •  
  • Kime şekvâ edeyim kimlere feryâd edeyim
  • Uzanırsa nideyim leyle-i hasret acabâ
  • Mürg-ı dil-dâr-ı heves bir gün olup meyi ede mi
  • Kona mı Nûri kulun başına devlet acabâ      Tokatlı Nurî

0

0

Yorum Yapmak için Kayıt Olun veya Giriş Yapın

Yorumlar