Semâcet’ül Tahallüs Nedir Edepsizce Girizgâh

SEMÂCET- ÜT TAHALLÜS

Osmanlıca yazılışı: semâcet :  سماجت

Osmanlıca yazılışı: tahallüs :  تخلص

Semâcet, Arapça kökenlidir ve sözlüklerde “çirkinlik, fena görünüş, söz çirkinliği “ anlamı ile kullnılır.

Tahallus etmek: Halâs olmak. Kurtulmak. Kurtulmak. Edebiyatta tahallüs şiirde mahlâs kullanmak demektir.

semâcet-i ibtidâ' :sözün başlangıcındaki çirkinlik.

Hüsn-i tahallûs:  mahlasın  hem anlamlı bir sözcük hem de şairin adı olarak kullanılması

Semâcet-üt-tahallüs Nedir  

Semâcet-üt-tahallüs, eski edebiyatta  kullanılan  çirkin söz,; nesip veya teşbibe çirkin dizeler ile giriş yapmak anlamlarına gelen bir terimdir.

Kasideler bilindiği gibi  "nesîb" veya "teşbîb" denilen bir giriş bölümü ile başlar.  Nesip veya teşbib nölümlerinde şair kasideyi yazdığı  gün, ay, mevsim vb yi anlatır. Örneğin şair kasideyi bahar mevsiminde yazmış ise bu bölümde baharı anlatır. Bazı kasideler nesip veya teşbib bölümlerine göre de adlandırılır. Bahariyye, Nevruziyye , Iydiyye , Şitaiyye gibi  

Semâcet-üt-tahallüs, eski edebiyatta nesip veya teşbib bölümüne kötü bir giriş yapmak demektir. Nesip veya taşbibe çirkin bir girizgah ile başlamak büyük kusur sayılmış ve Semâcet-üt-tahallüs tabiri ile ifade edilmiştir.

Semâcet-üt-tahallüs ile kast edilen çirkin ve kötü giriş sadece edebi kıymeti ifade etmez. Nesip veya teşbib bölümlerine ayop, küfürlü, çirkin, kem sözlerle başlamak da bu tabir içine girer. Özellikle İranlı şairler kasidelere terbiyesizce ve ahlaka aykırı girişler yapmayı adet edinmişler divan şairlerimiz bu tip girizgâhları ayıplı görmüşlerdir.

Ol tarz-ı Acemdir olmaz icab

Ridân-ı Acem gözetmez âdab    Şeyh Galip

Bu beyitte Şeyh Galip, semâcet-üt-tahallüs niteliği taşıyan kaside girizgâhlarını Acem adeti diyerek ayıplar.

Semâcet-üt-tahallüs girizgâha çirkin ve edepsiz sözler ile başlamak, Semâcet-ül- intiha ise sonunu çirkin ve edepsizce bitirmek demektir.