Şenn ile Tabaka Meseli

25.07.2023

Şenn, Arap edebiyatından eski edebiyatımıza da giren “ vâfaka Şenne Tabaka” şeklinde Türkçedeki “

tencere yuvarlanmış kapağını bulmuş “ deyimi ile örtüşen meşhur bir darb-ı mesel de adı geçen ünlü bir Arap bilgesidir.

“ Vâfaka Şenne Tabaka” darb-ı meselindeki vâfaka: uygun düştü, münasip oldu anlamındadır. Şenn ise Arapçada “ küçük su kırbası “ deri matara” anlamına gelse de erkek ismi olarak da kullanılır. Tabaka ise bu darb-ı meselde Şenn adlı bilgenin eş olarak seçtiği zeki kadının adıdır. Yani bu darb-ı meselin anlamı “ Şen ile Tabaka birbirine çok uygun karı koca oldu” şeklindedir.

Darb-ı mesele göre Şenn, sıradan değil, bilge ve zeki bir kadın ile evlenmek ister. Kendisi gibi bilge akıllı bir kadın aramaya çıkar. Uzun müddet pek çok yeri gezer ama aradığını bulamaz. Sonunda gezi esnasında rastladığı bir adam ona zeki bir kızının olduğunu söyler. Şenn o adam ile o adamın evine gider. Giderken o adama "Ya sen beni taşı, ya ben seni" der. Adam şaşırır ve “ Sen de atlısın, ben de. Neden birbirimizi taşıyalım? “ diye cevap verir. Giderken bir ekin tarlası görürler. Bu defa Şenn, "Bu ekin yenilmiş mi, yenilmemiş mi?" diye sorar. Adam ise “ Ekinlerin sapı üzerinde iken yenip yenmediğini mi sorarsın? “Diye cevap verir. Bir cenâze görünce de Şenn "Şu cenâze diri mi, ölü mü?" demiştir. Adam da Şenn’e “Diri olsa hiç tabuta koyarlar mı? Senin kadar cahil ve tuhaf bir adam görmedim!" diye çıkışır.

Sonunda adamın evine gelirler ve adam olan biteni kızı Tabaka’ya anlatır.

Tabaka ise Şenn'in sözlerindeki mânâyı çözerek babasına. "Ya sen beni taşı, ya ben seni" derken "Ya sen bana anlat, ya ben sana ki yolculuk çabuk tükensin" demek istemiş. İkinci de ise ekin sahibinin bu ekin parasını yeyip yemediğini sormuştur. Üçüncüsünde ise cenaze sahibinin nesebini devam ettirecek çocuğunun olup olmadığını kastetmiştir.

Adam gelip bunları Şenn’e anlatınca Şenn de aradığı kızı bulmuş “ vâfaka Şenne Tabaka (Tabaka ile Şenn birbirlerine uygun düştü)," sözünü söylemiş ve bu söz eski edebiyatta meşhur bir darbımesel olmuştur.

  • Alıcak hükm-i kifâetle arûs-ı dehri
  • Tâk-ı gerdûna yazıldı mesel-i vâfaka şen Nedim

Zamane gelini ile evlenmeye layık olduğu hükmü, feleklerin takına vâfaka şenn darbımeseli gibi yazıldı.

  • Sen vezâret ile teşrif edicek Edrine'y'ı
  • Dediler gökte melek yerde beşer Vâfaka Şenn Aynî


  • Alıcak hiikm-i kefaletle arîıs-ı dehr
  • Tâk-ı gerdûna yazıldı mesel-i Vâfaka Şenn Halil Nİhad

0

0

Yorum Yapmak için Kayıt Olun veya Giriş Yapın

Yorumlar