Şeriat Sözcüğünün Kökeni 

Şer sözcüğünün Sümerce kökenli olduğu ve Sümercedeki šer (bağlanmak, bir yola girmeye karar vermek) sözcüğünden geldiği anlaşılır. Bu sözcük Akadca’ya ešerum ( düzeltmek, yoluna koymak, yoluna girmek) şeklinde girmiş ve İbranicede benzer manalara gelen “ şeriyah” sözcüğüne dönüşmüştür. Şeriyah sözcüğüne Tevrat’ın birçok yerinde rastlanılır. “ İbranice “ şrr kökü” ‘doğruluk’ ile ilgilidir.[1]

Şeriat sözcüğünün Arapçadaki kökeni ise “ din, yasa, bağlanmak, yola girmek” anlamalarında sözcükler üretilen [şrˁ] ( şer’ ) [2]kökünden gelmektedir. “Başladı, girişti, yasa koydu, düzenledi” anlamında şaraˁa شَرَعَ sözcüğü şer’ kökünün fa’al vezninde mastarı olmaktadır ve şer’ sözcüğünün müennes ( dişil ) halidir. “

Şeriat Sözcüğünün Anlamı

Şeriat, sözlüklerde “bir yöne doğru açılarak uzayıp gitmek, açık olmak; açık hale getirmek”, açık ve doğru kurallar, yerleşik davranış biçimi”, “bir semavî dine dayanan hükümler bütünü (Yahudi şeriatı, Hıristiyan şeriatı, Zerdüşt şeriatı gibi-) [3]Kuran’daki ayetler ve peygamberin sözleri ile ortaya çıkan Müslümanlık yasası, İslam hukuku, anlamları ile izah edilir. Şeriat için "şer-i şerif", "şer-i mübîn" tabirleri de kullanılır.

Şer’ kökünden türeyen şeriat sözcüğünün en eski anlamlarının“canlıların su içtiği akarsu ve bu akarsuya giden yollar.. Arazide bulunan su veya su yolu, su akan oluk “ [4] olduğu bilinmektedir. Şer’i kökünden türeyen meşra, maşraba zaten bu anlamları taşımaktadır. Mütercim Asım Efendi, Firuzabadî’nin “Kâmûsü’l-Muhit” adlı eserinin çevirisinde şeriat sözünün “eş-şer” kelimesine dayandığını ve eş- şer’ sözcüğünün ise “Ve davarla suya gitmek. Ve bir işe başlamak manasına geldiğini” ifade eder. Ancak şeriat sözcüğünün zamanla “ ‘usul, yol, yöntem, kural, kaide en sonunda da şarīˁ شرع hukuka uygun “ hukuki ilkeler sistemi, hukuksallık” [5]ve İslâm’a ait dinî, ahlâkî ve hukukî hükümler bütünü anlamında bir terim haline geldiği ortaya çıkar.

Şu halde şeriat sözcüğünün kökeninin Sümercedeki “ser “ köküne dayandığı söylenebilir. Zaten Sümer Akad, İbrani ve Arap kültürleri aynı coğrafyadadır ve İbrani ve Arap dilleri aynı kökenden gelir. 

Şarīˁa ͭ شريعة  sözcüğü zamanla “din, yasa, yol, rota, özellikle İslam hukuku” anlamına gelecek şekilde kullanılmaya başlanmıştır. Şerâi ve şir’at sözcükleri şeriat kelimesinin çoğuludur. Şeraa” fiili ise “Allah’ın hüküm koyması” anlamındadır. Şer'an, şer'i, şer'iye, meşru (gayrimeşru), şeri¹, şeriat, şâri‘, ” teşri sözcükleri “ şer’  “ kökünden gelmektedir.

Nihayetinde şeriat sözcüğü Allah ve peygamber tarafından ortaya konulan İlahî ve dini hükümler, dünya ve ahiret işlerini düzenleyen ve "gidilen doğru yol" anlamında kullanılmaktadır.

İslâm şeriatı, dini hükümleri emir ve yasakları, kitap (Kur'ân), hadîs, kıyâs ve icmâ[1]i ümmet’e dayanır. Mutasavvıflar tarikatı, şeriattan hakikate giden yol olarak anlamışlar, hakikate erişenlerin şeriata uymalarına marifet demişlerdir.

KAYNAKÇA 

• [1] http://aksozluk.org/seriat
• [2] https://www.etimolojiturkce.com/kelime/%C5%9Feriat
• [3] TALİP TÜRCAN, https://islamansiklopedisi.org.tr/seriat#1
• [4] http://aksozluk.org/seriat
• [5] https://www.nisanyansozluk.com/kelime/%C5%9Feriat