Eser, 1988 yılında Pulitzer Edebiyat Ödülü’nü kazanmıştır. Romanın konusu, Amerika’nın iç savaşını izleyen yıllarda ve ABD nin Ohio eyaletinde geçmektedir.  Eser pek çok dile çevrilmiş sinemaya da uyarlanmış Pek çok liste tarafından  “ Tüm Zamanların En İyi Romanları”  arasında gösterilmiştir. Ayrıca eser 2008 yılında Amerikan edebiyatının son 25 yılda yayınlanmış en iyi yapıtı olarak da seçilmiştir.  [1] Toni Morrison, Afro-Amerikanlar’ın yaşam öykülerini anlattığı romanlarıyla üne kavuşmuş, özellikle bu romanı ile pek çok ödül alırken aynı zamanda da  Amerikan Edebiyatının en önemli romancıları arasında sayılmış,  “  yazar bu ve diğer eserleri sayesinde, Nobel Ödülü de aldığı gibi  ABD de sanatçılara verilen  Özgürlük Madalyasına   [2]da layık görülmüştür.”

Roman, Babası tarafından tacize uğramış, çok çirkin, köle bir zenci kızın dramını dile getirmektedir. Amerika’nın en önemli kadın yazarı sayılan Toni Morrison, eserlerinde ırkçılığı değişik boyutlarıyla el almış, siyahların kimliğini yepyeni bir bakış açısı ile ele almıştır. “Yoksulluk, şiddet, kaybolan masumiyet, siyah ırkın yaşamlarına hükmeden karanlık geçmiş.  Zencilerin kölelikten kurtuluşunu ama acı çekmeye devam edişlerini, özellikle şiddetten başka iletişim yolu bilmeyen erkek egemen toplumu ve ezilen kadın ve çocuklar” [3] yazarın romanlarında ele aldığı belli başlı temalar olmaktadır.

Kölelik kurumunun acımasız yanlarını açıklıkla dile getiren roman kölelik tarihinin geçmiş ve gelecek arasındaki gelişmeleri kaleme almaktadır.  Eser Romanın kahramanı olan Sethe’nin yaşamını örnek vererek kölelerin yaşadıklarını, yaşam mücadelesini tarihsel bir gerçeklik içinde ortaya koymaktadır. Roman, Sethe’nin kölelikten özgürlüğe doğru yaptığı yolculuğu anlatırken, geriye dönüş teknikleri ile Sethe’nin dramatik geçmişindeki olayları da ele almaktadır. Irk ayrımını konu edinen roman beyazlara tutsak olan siyahların, kör inançlarını, ezilmiş ruhlarındaki acıları, yoksulluk ve köle olarak yaşmaktan kaynaklanan acıları ürkütücü bir şekilde ele almaktadır. 1993 Nobel Edebiyat Ödülü’nü de kazanan Toni Morrison’un lirik ve şiirsel, bir dille kaleme aldığı bu roman dünyanın en iyi romanları listesindeki yerini her zaman korumaktadır.

 
ESERİN KONUSU

Kentucky’da köle olarak bulunduğu bir çiftlikten kaçan Sethe, yakalanacağını anlayınca, beyazların eline geçmemesi için iki yaşındaki kızın öldürmeyi tercih eder. Fakat bu defa da öldürdüğü küçük kızının ruhunun evde dolaştığına inanmaya başlamıştır.  Güzel ve gururlu Sethe, bu olayın etkisinden kendisini kurtaramaz. Aradan on sekiz yıl geçtikten sonra Sethe’nin evine bir genç kız gelir. Yirmi yaşındaki bu ilginç konuk, nereden geldiğin bilmemekte, çatlak sesiyle bir çocuk gibi konuşmaktadır. Sethe’ye çok bağlı olan genç kız, adının Sevgili olduğunu söylemektedir…[4]

ESERİN ÖZETİ [5]

( Bu özetin hazırlanmasında Ayla Oğuz, TONI MORRISON’IN SEVİLEN (BELOVED) ADLI ROMANINDA ÜÇ İLKÖRNEK: GÖLGE, PERSONA, SELF,  adlı çalışmasından büyük ölçüde faydalnılmıştır.)

Sevilen, Sethe’nin ilk kızıdır. Tatlı Yuva’da (Sweet Home) doğmuştur. Sethe, kaçma planını uyguladığında henüz bebektir. Onu da daha önce kardeşleri Howard ve Buglar ile birlikte Baby Sugs’ın yanına göndermiştir. Bir süre sonra, Denver’a gebe iken, nehrin karşı kıyısındaki bebeğine sütünü ulaştırmak için kaçmayı başarmıştır. Sevilen, Sethe’nin Baby Suggs’ın yanına yerleşmesinden 28 gün sonra boğazını keserek öldürdüğü kız bebektir. Bunu onları geri götürmeye gelen öğretmeni durdurmak için yapar.

Baby Suggs bir eğlence düzenlemek isteğindedir. O güne kadar zencilere yardım eden Stamp Paid, eve döner. Baby Suggs ziyafet için bir şeyler hazırlar ve birlikte yerler. Zenciler, Baby Suggs’ı kıskanmaktadır. Çünkü Baby Suggs ailesiyle birliktedir. Oğlu Halle’den hiç ayrılmamış, pamuk tarlasında çalışmamış ve işkence görmemiştir. Evi bolluk içindedir.

Sethe’nin gelişine kadar zenciler herhangi bir tehdide karşı hep duyarlı olmuşlardır. Görünürde herkes Baby Suggs’a dosttur. Çünkü Baby Suggs onlara her türlü yardımda bulunabilen bir kadındır. Tatlı Yuva’dan gelen zalim öğretmen ve yeğenine zenciler kayıtsızdır.  Öğretmen ve adamları oraya ulaştıklarında Sethe çılgına dönerek çocuklarını topladığı gibi barakaya koşar. Oğlanları duvara fırlatıp, bir testere ile kız bebeğinin boğazına keser. Bebek kanlar içinde can verir. Bu olaydan sonra,  bu ev bebek ruhun rahatsız ettiği hayaletli bir ev olmuştur.  Yıllar sonra Tatlı Yuva erkeklerinden Paul D bebek ruhu evden kovar.  Ama bebek ruh, ete kemiğe bürünmüş bir genç kız olarak eve geri döner.

Denver, Sethe’nin,  kızıdır. Denver, Sevilen’in eve gelmesinden sonra aşırı derecede Sevilen’e bağlanmış, yılların yalnızlığını, arkadaşsız geçen zamanların boşluğunu ona kul köle olacak kadar kendini feda ederek gidermeye çalışmıştır.

Nefesi süt kokan bebeksi kız eve yerleşir. Sethe ve Denver da onun varlığından çok mutlu olur. Sethe Sevilen’i kızı gibi benimserken, Denver onun evi terk eden bebek ruh olduğunu fark etmiştir. Zaman ilerleyip de Sethe, Sevilen’in boğazını kestiği kızı olduğunu anladığında artık onun için dünyada kendisinden ve Sevilen’den başka kimse kalmaz. Denver bu trajedinin farkına vardığında dışarıdaki dünyaya açılması gerektiğini anlar. Bu Denver açısından önemli bir olgunlaşmadır. Çünkü Sethe ve Sevilen arasında gelişen bu anormal bağımlılık Sethe’nin yaşama karşı duyduğu sorumluluğu da yok etmiştir: Sethe’nin Sevilen’e olan ilgisi bile Denver’ı rahatsız etmeye başlamıştır.

Sevilen’in Sethe’ye derin bir ilgisi vardır. Bütün isteği sadece Sethe ile olmaktır. Fakat onu sevdiği kadar ona acı çektirmekten de hoşlanan kötübir yanı da vardır.  Sevilen sürekli olarak Sethe’nin unutmaya çalıştığı geçmişini hatırlatmakta ve, kendisini keserek öldüren annesine kırgınlık ve öfke duymaktadır. Öldüğünde annesinin onun ardından gelmemesi onu çok üzmüştür.  Sevilen henüz Sethe’ye karşı değildir. Sevilen’in Sethe’ye duyduğu sevgi iyilikle şeytani b ir yön arasında gidip gelen bir sevgidir. Sethe’yi severken boynunu, boğazını sıkmaya yönelebilmektedir. Paul D, Sethe’ye Tatlı Yuva ve Halle’e olanlarla ilgili, üzücü öyküler anlatmıştır. Sethe, sütünün öğretmenlerin yeğenleri tarafından çalındığını Halle’in psikolojik dengesini yitirmesine neden olduğunu öğrenerek sarsılmıştır. Bu yüzden de Tatlı Yuva’dan kaçma planı ile ilgili olarak, Sethe ile anlaştıkları buluşma yerine gelmeyerek karısından sonsuza kadar ayrılmayı tercih edişini de kavramıştır.

Kızlar neler olduğunu sorduğunda Sethe onu boğmaya çalışanın Baby Suggs olduğunu söyler. Fakat Denver onun olamayacağından o kadar emindir.  Sethe’nin boynunda boğulmanın etkisiyle rengi giderek koyulaşan lekeler oluşmuştur. Sethe, zamanla Sevilen’in verdiği ipuçlarından dolayı ondan kuşku duyar duruma gelir. Yine aynı yerde Sethe, Denver ile Sevilen’in kardeş kadar benzediklerini fark eder. Denver bütün olan bitenin farkındadır. Denver onun bebek ruh olduğunu en başından beri bilmektedir.

Sevilen’in istemediği kişi ve nesneleri çevresinden uzakta tutabilecek veya parmağıyla sandalye kaldırabilecek, görünmez olabilecek kadar büyülü bir yanı vardır. Bunlar doğaüstü durumlardır. Sevilen, Paul D den hiç hoşlanmamıştır. Çünkü Sethe ve Paul D bir süredir beraber yaşamaktadırlar. Denver annesinin kucağında can veren ablasının kanını annesinin sütüyle emmiştir. Buna rağmen Sevilen Denver’i hep kendi istekleri doğrultusunda kullanır. Paul D ise bir şekilde Sevilen tarafından ev’den uzaklaştırıldığının farkına varır. Denver annesiyle Sevilen arasındaki bağlantıyı keşfetmiştir.”Sethe, el testeresinin bedelini ödüyordu; Sevilen de bu bedeli ödetiyordu.”

Paul D  ise Sevilen’in  huzursuzluklara neden olduğunu ve onun şeytani bir varlık olduğunu düşünmektedir. Sevilen’in kendisini evden uzaklaştırmaması için Paul D’ye kendisini sunar. Oysa Paul D ona sarıldığı an yok olacağını bilmektedir. Bu yüzden onu reddeder.

Paul D ona direnmiş onun aşağılık tarafını dile getirmiştir. Sevilen’in amacı Sethe’yi sadece kendine ait kılmaktır. Sethe ona hep daha fazlasını vermelidir ve Sethe ne kadar verirse versin ona yetmemektedir. İnandığı tek şey Sethe’nin kendisini, onun Sethe’yi sevdiği kadar sevmediğidir. Sevilen’in bu açlığın fark eden  Denver bile annesini korumaya çalışmaktadır.

”Bebek ruh (Sevilen) bir iblis olarak geri dönmüş, Sethe’yi onu asılmaktan kurtaran adamın üzerine saldırtmıştı.” Paul D onunla aynı şeye sahip olmak istemiş olduğundan Sethe’ye baskı yaparak. Paul D’nin evden uzaklaşmasını sağlamış ve Paul’un Sethe’nin yanında yatmasını engellemiştir.  .Paul D’nin geceyi evin dışındaki kilerde geçirmesi sırasında Sethe yaşamında ona da yer olduğunu iyice anlar. Paul D nin Sevilen’le olan cinsel beraberliğinden habersiz onu yine odasına davet eder.

Sevilen, Paul D nin yatağına girerek ondan hamile kalmış ve bu yolla onu Sethe’den uzaklaştırmayı başarmıştır. Sevilen bu  yönünü yeterince sevdiğine inanmadığı annesi Sethe’ye karşı yansıtır. Çünkü annesi, testereyle onun boğazını kestiğinde Sevilen’i terketmiş, onu yalnız bırakmıştır.

Sevilen’in Sethe’ye açtığı bu savaş aynı zamanda Paul D ye de yöneliktir. Sevilen’in. İstekleri giderek artmaktadır. Sethe ona duyduğu sevginin kölesi olmuştur. Sevilen her yönüyle tam bir asalaktır. iyilik, yalnızlık, suçluluk, şehvet gibi her türlü duyguları sömürecek bir varlıktır.

Zencileri Sethe’ye yardım etmekten alıkoyan şey, biraz da onun çocuğunu öldürdüğünde bile başının kalkık, sırtının fazlasıyla dik oluşudur; yani gururu ve kibiridir. Oysa şimdi acınacak durumdadır. Sevilen’in eziyetlerine boyun eğmiş, çalışmayı bırakmış, ruhunu ona teslim etmiş ve fiziksel olarak küçülmüştür. Acınacak haldedir. Denver, evin ve annesinin sorumluluğunu üzerine alarak komşularından yardım ister.

Denver Sevilen’in zararlı bir varlık olduğunu anlayacak kadar benlik duygusuna kavuşmuştur. Sevilen’in bir bebek ruh olmaktan öte bir genç kız olarak geri döndüğünü duyan zenci kadınlar ellerinde İncil ve ağızlarında dualarla evi bu lanetten kurtarmak amacıyla toplanırlar. Sethe işittiği ilahilerden irkilir.  Öldükten sonra Tatlı Yuva’daki gerçek yerini anlamak zorunda kalmıştır

Toni Morrison 

(doğum 18 Şubat 1931) ABD’li Nobel ödüllü yazar.

Morrison “ Afrikalı-Amerikalı”  edebiyatının tanınması ve gelişmesinde önemli rol oynamış, üretken bir yazardır. 8 Şubat 1931 de Chloe Anthony Wofford adıyla dünyaya geldi. Ailesi Ohio’da bulunan Lorain ‘de yaşıyordu. 60 lı yılların ortasında New Yord’ta Random Yayınevi’nde lektör olarak çalışmaya başlayan Morrison, burada daha çok siyahların edebiyatından sorumlu oldu. Edebiyatla yakından ilgilendiği bu yıllarda bir yandan da İnsan Hakları Hareketi’nde aktif bir rol üstlendi

lk romanı En Mavi Gözler’i oluşturdu. Bu roman annesinin sevgisini kazanabilmek için herşeyden önce mavi gözlere ve sarı saçlara sahip olmayı dileyen Pecola Breedlove adlı siyah kızın kaderini anlatmaktaydı.

1983 de Albany New York State Üniversitesine atanan yazar, yeni yetişmekte olan yazarlara altı yıl boyunca ders verdi. Öğretim elemanlığı yaptığı yıllarda Sethe adında köle kadının öyküsünü anlattığı Sevgili yayınlandı.

(Beloved) adlı romanıyla 1988 yılında Pulitzer Ödülünü kazandı. Toni Morrison, 1970 lerin sonlarına doğru yazdığı ve konusunu bir aile efsanesinden alan Solomon’un Şarkısı’yla edebiyat dünyasında ün yaptı. 1989 da edebiyat bilimleri Profesörü olarak Princeton Üniversitesi’ne geçen yazar üç yıl sonra yayınlanan Jazz adlı romanında 20 li ve 30 lu yıllarda Harlem’de yaşanan siyahların panoramasını çizdi. Siyah halkın dili olan Toni Morrison, 1993 yılında Nobel Edebiyat Ödülü’nü alan ilk Afro-Amerikalı yazar oldu.

Eserleri Morrison’a ayrıca, 1993 yılında Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazandırdı.

• [1] https://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=188094
• [2] https://www.ahaber.com.tr/Yasam/2012/04/29/bob-dylana-ozgurluk-madalyasi
• [3] Raşel Rakella Asal, “Toni Morrison’un ‘Sevilen’ Romanında ‘Parçalanmışlık’ Duygusu” dipnotkitap.net/ROMAN/Sevilen.htm
• [4] https://www.nadirkitap.com/sevgili-toni-morrison-kitap636009.html
• [5] Ayla Oğuz, TONI MORRISON’IN SEVİLEN (BELOVED) ADLI ROMANINDA ÜÇ İLKÖRNEK: GÖLGE, PERSONA, SELF, https://www.littera.hacettepe.edu.tr/TURKCE/17_cilt/ayla.htm