Şey’en-li’llâh Nedir ve Selmana Çıkmak

Şey’en-li’llâh

Eski dervirlerde dervişler ve dilencilerin  kullandıkları "  Allah rızası için bir şey!" ( Ver ) anlamımda bir ibaredir.   Halk arasında "Şeydullah" şeklinde de kullanılmıştır.

Özellikle Batini ve Melami kökenli tarikatlarda şeyhler müritlerini bir çeşit imtihana tabi tutarlar, dervişlerin nefislerini terbiye etmeleri hem de dergâha katkı bulmaları için onları dilendirirdi.  Melâmî ve diğer tarikatlarda da görülen bu anane şeyhlerinin emri ile dervişlerin, nefislerini alçaltmak için yaptıkları bir çeşit ibadet, tarikat dersi veya çekilmen gereken çilenin bir türlüsü gibi görülürdü. Dilenmeye gönderilen müritler,  gördükleri kimselerin önüne, evlerin ve konakların kapısına dayanarak ilahi okuyarak yahut hiç ses çıkarmadan karşılarındaki kişilere keşkülü uzatırlar yavaşça  “şey’en lillah” veya “Şey'en li'llah yã Muḥammed “ diyerek dolaşırlardı.  “Şey'en li'llah yã Muḥammed “ise Allah rızası için bir şey ihsan et, ya Muhammed! Demekti. Keşküle bir şeyler atılsın veya atılmasın çekilirken de "Ey[1]vallâh" derlerdi.

Dervişler bu şekilde topladıkları ne varsa dergâha getirir, dergâhtaki dervişlerin ihtiyaçları karşılanır, artanlar da fakirlere dağıtılırdı.  Dervişlerin keşküller ile dilenmeye çıkarılmalarına ise  “Selmana çıkmak”  denirdi. Selmana çıkmak”   tabiri, hizmet sonrası dua ve niyaz sırasında da kullanılırdı.

Selmana çıkmaktan gelen derviş “Hizmetimin haklı hayırlısını dilerim, şey’en li’llah, Allah eyvallah” derdi. Şeyh Efendi de kısa bir gülbank ile dervişe mukabele ederdi.

Hindû-yı şeb mıcmer-i mâh ile şey-li’llâh eder

Bir kızıl altın ana her gün verir benzer güneş Hayâli

 

Allah deban otka kirdi Halilullâh               

Oşal otnı bostân kıldı körüng Allah         

Boynın kısıp yığlab aytdı Şey'en li'llâh    

Fakir miskin unda ne dep heva kılsun  Ahmet Yesevi

 

Kayda barsa tesbihleri Şey'en li'llâh,

Nerede gitse, tesbihleri "Şey'en Li'llah   Ahmet Yesevi

 

Yüz sürüp bābuña geldük şey'en li'llah yā Kerḭm. Fenâyî divanı

 

Sâkî şu câmı

Doldur müdâmı

Koy özge kâmı

Sun şey’en li’llâh     Osman Hulûsi Darendevi (k.s)