Simge Kelimesinin Kökeni

Simge,  Grekçe kökenli simvolon sözcüğünden gelmektedir. Grekçe simvolon sözcüğü  "birlikte “ anlamına gelen (sin)  " ve atış anlamına gelen   (voli) fiili ile kurulan bileşik bir sözcüktür.

Simvolon sumbalein (symballein)  "birlikte atmak" “bir araya getirmek, tartışmak,  birleştirmek, bütün haline getirmek, bir arada toparlayıp bağlamak, birbiriyle karşılaştırmak, açıklamak" anlamları ile simge ve sembol sözcüklerinin kökenini oluşturur. [1]

Simge Nedir Anlamları Tanımları

Simge ve sembol eş anlamlı ve bir birlerinin yerine kullanılabilen sözcüklerdir. TDK ‘ya göre simge ve sembolün tanımı aynıdır ve simge sözcüğü sembolün tanımı altında izah edilir.     TDK’ ya göre sembol ( simge)  : “duyularla ifade edilemeyen bir şeyi belirten somut nesne veya işaret, remiz, rumuz, timsal,  simgedir. “ [2] Meydan Larousse, “ Bir kavramı, bir düşünceyi belirten kavram veya düşüncenin simgesi niteliği, amblemi olan işaret, canlı varlık ya da nesnedir. “[3] 

Farklı tanımlar da verecek olursak örneğin trafik işaretleri gibi “toplumsal hatta evrensel uzlaşı ile kendisine belli bir anlam yüklenildiği somut nesne ya da im, işaret.”  Bir düşünceyi veya soyut bir kavramı belirten, simgesel anlam taşıyan; kavramsal, sözel öğelere de simge ve sembol dendiği gibi görsel, sayısal;  somut nesne, im, işaret, fiğür, motif, yapay resim vb den oluşan göstergelere de simge ve sembol denilmektedir.

Simge veya sembol ( timsal ) kendisi olmayanı soyutlanması; soyutlanan o kavramı temsil edecek işaret, remiz, rumuz, timsal üzerinde toplumsal bir uzlaşı sağlanmasıdır.  Simge, soyut ve kendiliğinden görünemez bir şeyi, düşünceyi görülebilir kılan bir göstergedir.[4]  Simge,  görsel, sayısal;  somut nesne, im, işaret, fiğür, motif veya yapay resim ile temsil ettiği kavramın hatırlatıcısı,  o kavramın işaret edicisi yani somutlaştırılan bir göstergesidir.

"Sembol ya da simge en genel anlamda, görünmez ya da algılanamaz bir şeyi benzerlik, uygunluk, bütünlük gibi çeşitli yollarla temsil etmek üzere kullanılan bir maddi nesne ya da algılanan bir araçtır. Simge, resim, bir şekil, bir ses, bir sayı, bir renk, bir olay, bir kişi vs. olabilir. Semboller fikirleri, kavramları ya da soyut şeyleri göstermeye yarayan işaretlerdir" [5] Simge, temsil ettiği soyutlaştırılan bir kavramın somutlaştırılan bir göstergesi, temsili bir tasviridir. Bu nedenle simgeye timsal de denilebilir. Göstergesel simgeler Her biri, başka bir nesnenin, kavram ya da düşüncenin yerini alan, onu üstlenen, tek anlamlı göstergedir.

Sembol ve simge eski dilde remz ve timsal sözcükleri ile eş veya yakın anlamlı olarak kullanılmıştır.

Simge Hakkında İzahlar

Simge veya sembol genel olarak bir kavramı ifade eden bir söz, soyut bir kavramı işaret etmek üzerinde uzlaşı sağlanılan, im, resim, figür veya temsili bir işarettir. Toplumsal hatta evrensel uzlaşı ile anlamı önceden kararlaştırılmış, belirli işaretlere örnek verecek olursak trafik işaretleri uygun bir örnek olur.  Gözleri kumaşla örtülmüş, bir elinde kılıç diğer elinde terazi taşıyan kadın adaletin sembolüdür. Zeytin dalı ve uçan güvercin barışın sembolüdür. Gamalı haç Nazileri, orakla çekiç Komünizmin simgesidir. T.C. Türkiye Cumhuriyetini,), U.S.A. (United States of America)  Amerika Birleşik Devletlerini simgeler. Örneğin ABD Dolarının simgesi her ülke para birimini temsil eden bir simge geliştirmiştir.  Örneğin siyasal partilerin amblemleri de birer simgedir.

Simge ve semboller evrensel,  toplumsal ve milli, yerel ve öznel olarak sınıflandırmak da mümkündür. Örneğin trafik işaretleri,  denizcilik simgeleri, ABD dolarının simgesi vb evrensel simgelerdir. Süryaniler tavus kuşunu kendilerine sembol olarak seçmiştir ama bu simge evrensel boyutta değil toplumsal bir kabulü ifade eder.  Denizli şehrinin insanları Denizli horozunu kendilerine bir sembol seçmişlerdir. Bir fabl da aslan, yiğit bir insanı; çakal ise asalak bir kişiyi temsil etmişse o edebi türe özgü simgesel bir benzetme söz konusudur.

Simgeleri;  göstergesel, sözel, işitsel, eylemsel ( işaret, jest, mimik vb )  gibi türlere de ayırmak bile gerekir.  Edebiyatta ve şiirde kullanılan öznel imgeler, temsili istiare veya alegori şeklinde kullanılan, benzetmeler, istiare veya mecazı mürseller de simgesel nitelik taşır.

Sembol ve simge çok geniş bir anlam sahasına sahip olduğundan edebiyatta alegori, istiare, temsili istiare, mecazı mürsel hatta mazmunlar ile ilişkili anlamlarda da kullanılabilir.  Sembol, simge ve remz amblem, işaret, ikon ile de eşanlamlı olarak karşımıza çıkabilir.

Simgeleri;  göstergesel, sözel, işitsel, eylemsel ( işaret, jest, mimik vb )  gibi türlere de ayırmak bile gerekir.  Edebiyatta ve şiirde kullanılan öznel imgeler, temsili istiare veya alegori şeklinde kullanılan, benzetmeler, istiare veya mecazı mürseller de simgesel nitelik taşır.

Ancak hangi şekilde kullanılırsa kullanılsın herkes aynı simgeden aynı şeyi anlamış olur. Örneğin solama yasağını gösteren trafik işareti dünyanın her yerinde aynı şekilde anlaşılır.  Faruk Nafiz’in “Gittikçe yükselen başı Allah'a kalkıyor / Asrın baş eğdi sandığı at şâha kalkıyor! “ At şiirindeki atın temsili istiare yolu ile Kurtuluş savaşındaki Türkiye ve Türk ulusunu temsil ettiği  ap açık ortadadır.   

Ancak yazarların yazı ve şiirde kullandıkları semboller herkes tarafından kolayca anlaşılabilecek simgeler olmayabilir. Özellikle soyut sanat akımlarına mensup şair ve yazarların eserlerinde kullandıkları semboller, anlamları önceden kararlaştırılmış veya ilk kez kullanılsa da (  Faruk Nafiz’in “At “ şiirinde olduğu gibi )  kolayca anlaşılabilecek semboller olmayacaklardır.

II.Yeni, Sembolizm, Sürrealizm, Dadaizm gibi sanat ve şiir akımlarında kullanılan semboller ancak o sanat dalları hakkında detaylı bilgilerine, ruh halleri ile jargonlarına vakıf olanların anlayabileceği veya tahmin edebilecekleri simgelerdir.

KAYNAKÇA 

• [1] Semboller Ansiklopedisi, Ruh ve Madde Yayınları,,sayfa 288)
• [2] TDK , Okul Sözlüğü , Ankara 1994, s.654-655
• [3] Meydan Larousse, Milliyet Yayınları, C. 20, s.10540
• [4] Akarsu, Bedia. Felsefe Terimleri Sözlüğü. 4. İstanbul: İnkılap Kitabevi, 1988, s. 160 [5] Emin Özdemir, Edebiyat Sözlüğü