Sürh Nedir Kökeni Kullanım Yerleri

Sürh Nedir

Osmanlıca yazılışı: sürh:  سرخ

Sürh Farsça kökenli bir sözcüktür ve temel anlamı ile kırmızı manasına gelir. Ancak kırmızı renk alakası ile edebiyatta sürh sözcüğü kanlı gözyaşı ve su,  kan ve şarap anlamlarında da kullanılır.

Kırmızı renk anlamına gelen anlamı ile sürh sözcüğünün Arapaçadaki karşılığı “ahmer”,

Türkçedeki anlamca karşılıkları ise al ve kızıl sözcükleridir.

Sürh  sözcüğü terim olarak el[1]yazması kitapların bab veya fasıl başlıkları kırmızı mürekkeple yazılmış olmasına da denir. El yazmalarının ateş renginde olanına "madenî sürh" adı verilir. Kırmızı mürekkep ile nokta konulmasına da sürh denmiştir.

Sürh sözcüğü temel anlamı olan kırmızı renginin anlamı ile öfke, kan, şarab, kırmızı renginin kendisini ifade edecek şekillerde kullanılmıştır.

Safha-i ruhsârına la'lîne cedvel çekmeğe

Hokka-i çeşminde ezmiş âşık-ı dil-dâde sürh   Sabit

Zeyn oldı sanma vâdi-i dil tâze dâg ile

Seyrâna çıkdı şâh-ı gamun sürh otâg ile  Bursalı Rahmî

Surh kaftân giyüp agyâr ile gördüm tenhâ

Kızılı çıkdı o sîmîn-bedenün vâ-hayfâ   Arpaeminizâde Sâmi

Bursalı Rahmi bu beytinde sürh sözcüğünü temek anlamı olan kırmızı manasında ve otağın rengini belirtecek şekilde kullanmıştır. Arpaeminizâde Sâmi’nin beytinde de kaftanın rengidir.  

Nakş-ı mîm-i dehenüñde güzelüm şekk olınup

Yerine nokta-i sürhile ‘alâmet kondı               Behişti[1]

Âşıkın öldürmeğe ol pâdişâh-ı hüsn ü ân

Sürh ile menşûr-ı ruhsârına hat etmiş keşîd   Meşhûrî

KAYNAKÇA 

[1] Recep DEMİR, “DİVAN ŞİİRİNDE KIRMIZI RENK” https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/173156