Ta’riz Nedir Kökeni ve Ta'riz Sanatı

 Ta’riz Kökeni Anlamları

Ta’riz Arapça kökenli bir sözcüktür.  Arapçadaki “ ˁrḍ “[1] kökünden gelir.

Sözlüklerdeki anlamları “ Dokunacak söz söyleme”, “açığa çıkarma, birinin kötü bir yanını ortaya koyma, dolaylı olarak kötüleme “ şeklindedir.

Ta'riz Söz Sanatı

Tâ’riz sanatı, kinaye ve hiciv ile ilişkili bir söz sanatı olarak “sözün muhatap alınan kişiyi, iğnelemesi, muhatabı övüyormuş edası ile muhatap ile alay edilmesi, göklere çıkarıyormuş gibi gösterilip küçük düşürülmesi;  sözün, imalı,  alay amaçlı ve nükteli söylenmesi”[2] sanatıdır.  Eski edebiyatçıların anlayışına göre ta’riz “ kapalı anlam ile itiraz etmek, bir tarafı gösterip diğer tarafı kast etmek  “ sanatıdır. [3]

Tarizli söz,  görünür anlamından tersine anlaşılacak sözdür. ( geniş bilgi için bkz : Tariz Taşlama İğneleme Alay Sanatı )

Rahm-i maderden ( anne rahminden)  nasıl çıktıysa hali öyledir

Gezmeden seyyah-ı âlem, bilmeden allamedir

Gam mıdır mektebden olmazsa şehadetnamesi

Eşrafa oğlum için namım şehadetnamedir.     Eşref

Eski eş’arda dürbün ile mana gözükür

Yeni eşârda mana diye bir külfet yoktur.

KAYNAKÇA

[1] https://www.etimolojiturkce.com/kelime/tariz

[2] https://www.edebiyatvesanatakademisi.com/post/ta-riz-taslama-Igneleme-alay/142090

[3] Tahir ül Mevlevi, Edebiyat Lüğati, Enderun , 1973, s. 159- 160