Tabanca Yemek Osmanlıda Hoca Şamarı

Eski devrilerin eğittim, öğretim, tedrisat sisteminde okul ve medrese hocalarının öğrencilere tokat vurması, fiziki olarak cezalandırması normal karşılanır hatta eğitim ve öğretimin bir parçası kabul edilirdi.

“ Hocanın vurduğu yerde gül biter “ deyiminin dilimizde halen de yaşıyor olması da eski devrin tedrisatında şamar ve tokat olayına nasıl bakıldığına emare olmaktadır. Kısaca eski devrin medreselerinde, mahalle mekteplerinde,  rüştiye ve idadilerinde öğretmenlerin öğrencileri tokatlaması hoş görülür hatta veliler “ eti senin kemiği benim “ diyerek öğretmenleri teşvik de ederlerdi.

Eski devrilerde öğrencilere tokat vurulması, şamar atılması, tabanca olarak ifade edilirdi. Öğretmenlerin haşarı öğrencilerin susturmak veya dikkati dağılan öğrencileri cezalandırmak için öğrencilere elle veya sopa ile vurması “hoca elinden tabanca yemek “ tabiri ile ifade edilirdi.

Eski devrilerde ahi ocakları bir çeşit meslek, ahlak, sosyalleşme ve tasavvuf okuluydu. Bu nedenle çırak ve kalfa yetiştiren ustaların da yiğit olarak da ifade ettikleri talebelerini meslek öğretirken azarlamaları tokatlamaları hoş karşılanırdı. Hatta tabanca olarak ifade edilen şamarı yemeden iyi bir eğitim alınamayacağına dair bir inanç da yerleşmişti. Ustanın veya üstadın çırak veya kalfasına tokat atması ise “üstad elinden tabanca yemek” tabiri ile ifade edilirdi.

Bu nedenle tabanca yemek, tabanca vurmak tabiri divan şiirimizde de sık sık karşımıza çıkmaktadır.

Ne fehm eyler defin derd-i dilinden Tabanca yemeyen üstad elinden   ÂHİ

• Nice urdu tabanca sana bu carh-ı felek. Ey gönül sen delisin kim henüz uslanmadın   Yunus Emre