,TAĞLÎB NEDİR

Osmanlıca Yazılışı : taglîb :  تغليب

Tağlib Kökeni ve Anlamı

Tağlib, Arapça kökenli bir sözcüktür ve “yenmek, üstün gelmek” anlamında kelimler türetilen “ glb” kökünden gelmektedir. Bu nedenle “ galib, galebe, tağlib, mağlub”  sözcükleri Arapça” glb “ kökünden türemiştir.

Taglib sözcüğü Arapça galebe masdarından gelmektedir.^[1]Tağlib sözcüğünün sözlüklerdeki anlamı “galip getirmek, çoğunluğa göre hükmetmek”, “Bir ilişik ve ilgiden dolayı bir kelimeyi, başka bir mânâyı da içine alacak şekilde kullanmak” ^[2] manalarına gelir.  İlgili iki sözden birinin anlamını diğerine hâkim kılarak, kelimenin her iki sözün anlamını da içerecek şekilde kullanılmasına “tağlib”  denmektedir.

Edebiyatta ise “aralarındaki bir ilgiden dolayı bir lafzı diğer lafzı ve anlamını kapsayacak biçimde kullanmak” ^[3]anlamında bir terimdir.

Örneğin, “Gelirken Hasanları da ziyaret ettim” cümlesinde Hasanları da sözcüğünde tağlib vardır. Çünkü Hasan ile kastedilen sadece Hasan değildir. Hasanlar ile hem Hasan, hem de Hasan’ın evinde yaşayan Hasan’ın aile fertleri de kastedilmiş ancak bu ifade şeklinde Hasan diğer aile fertlerinden üstün tutulmuştur.

“Bu ülkede nice Mustafa Kemaller “yetişir cümlesinde de Mustafa Kemaller sözcüğü ile tağlib yapılmış olunur.  ", Mekke ve Medine’ye” Haremeyn”, Ay ve Güneş’e Kamereyn, Hasan ve Hüseyin’e “ Hasaneyn” denilmesi tağlib örnekleridir.  Size geliyorum, bize de uğra misallerin de tağlib vardır.

Tağlib, meânî ilminde zâhirî (sözlük) manasından başka mana bildiren söz çeşitlerinden biri sayılır. Tağlibi edebi söz sanatlarından biri olarak da kabul edenler de vardır.

KAYNAKÇA

• [1] İSMAİL DURMUŞ, https://islamansiklopedisi.org.tr/tagli
• [2] https://www.osmanice.com/osmanlica-30457-nedir-ne-demek.html
• [3] http://www.lugatim.com/s/ta%C4%9Flib