TAĞLİB NEDİR

Osmanlıca yazılışı: taglib - تغلیب

Tağlib sözcüğü Arapça kökenlidir ve Arapçada üstün galib anlamlarında sözcüklewr üretilen “ glb “ sülasi kökünden gelmektedir. Bu nedenle “taglib” sözcüğü , “yenmek, üstün gelmek “ anlamındaki “galib, galebe”, yenilmek anlamındaki “mağlub,” sözcükleri ile aynı kökenden gelir. Galebe masdarından türeyen “tağlîb “ , sözlüklerde “ galip getirmek, çoğunluğa göre hükmetmek” , “bir ilgiden dolayı kelimeyi başka bir anlamı da içine alacak şekilde kullanma. Bir lafzın diğerine üstün tutulup tercih edilmesi” anlamları ile açıklanır.

Taglib sözcüğü eski edebiyatta meani ilminde bir terim hatta söz sanatı olarak kullanılmıştır. Edebiyatta taglib :  “aralarındaki bir ilgiden dolayı bir sözü diğer sözü ve anlamını kapsayacak biçimde kullanmak” , “ bir lafzın diğerine üstün tutulup tercih edilmesi”, “bir kelimeyi, başka bir mânayı da içine alacak şekilde kullanma”  anlamlarındadır. Tahir Ül mevlevi’, edebiyat Lüğati adlı eserinde taglibi : “ Bir şeyi başkalarına galip kabul ederek onu cem’i siğasıylla ( çoğul kipi ) diğerlerin irad ve irâde eylemek olarak “ izah eder.

Baba ile anaya "Ebeveyn" Kalemân (“iki kalem” , tarafeyn ( iki taraf), haremeyn ( harem ve hicaz etrafı ) “Ömereyn” (Hz. Ebû Bekir ve Hz. Ömer ) ; ayneyn sözcüğünü hem göz hem de göze” (pınar) anlamına gelecek şekilde kullanmak tağlib yapmak demektir Örneğin Sadi Şirâziler, Zemahşeriler, Nizami Genceviler denilirken hem tağlib yapılmış, hem de Şirazi, Zemahşeri ve Gencevi çağdaşlarından üstün düzeyde âlimler olarak gösterilmiştir. 

Memlekete gidince Zehra Hanımlara da uğra.

Bu ülke nice Atatürkler yetiştirir.

 Örneklerinde Zehra, Hanımar ve Atatürkler sözcükleri ile tağlib yapılmıştır.