Tahrir Nedir Kökeni

Osmanlıca yazılışı: tahrir : تَحْر۪يرْ

Tahrir Nedir Kökeni Sözlük Anlamları

Tahrir kelimesi Arami ve Süryani dillerinde "serbest olma” anlamındaki  “harr” sözcüğüne dayanmaktadır.  “Harara” sözcüğü Arami ve Süryani dillerinden Arapçaya da geçmiştir ve “azat etme, salma, yayınlama, kitap veya yazı yazma” anlamlarında sözcükler üretilen “ hrr حرر" (harara) “ [1] kökünden gelmektedir.  Bu nedenle özgür bırakılmış anlamındaki “ hürr”  حرّ  ( hürriyet)[2], yazılı metin düzenleyen;  düzeltme yapan veya yazıları düzenleyip yayınlayan anlamındaki muharrir محرّر;  sözcükleri tahrir sözcüğü ile aynı kökenden gelmektedir.

Tahrir sözcüğü sözlüklerde : “yazma, kaydetme, deftere geçirme”, “kayıt, tescil, kadastro” , Yazılmak. Kaydetmek. Hürriyete kavuşturmak. Kitap yazma.[3] Anlamları ile tarif edilir.

• Tahrîr edilmek: Yazılmak
• Tahrîr etmek: Yazmak. Kompozisyon
• Tahrîr ettirilmek: Yazdırılmak.

Tahrir Defterleri

Osmanlı maliye teşkilâtı memurlarının toplan vergileri vergi verenlerin isimlerinin kaydedildiği defterleridir. Osmanlı maliye teşkilat mensupları farklı şehirlerde vergi sayımları yapar, vergi verenlerin isimlerini verdikleri miktarları defterlere kaydederler, şehirlerin vergi potansiyelleri vergiyi verenler ve vermeyenler vb ortaya çıkmış olurdu. Tahrir defterleri; defter-i cedîd (yeni defter) ,  “defter-i atîk” ( önceki defter) , “defter-i köhne” ( eski defter ) şeklinde sınıflara ayrılırdı.  Tahrir defterlerinin “ilki fethin hemen ardından olmak üzere çeşitli vesilelerle hazırlanır. Sayıların belli oldupğu yerlerde otuz yılda bir yenilenirdi. “ [4] Tahrir defterleri sancağa gönderilen, tecrübeli devlet adamlarından seçilmiş olan, görevli ( sancak emini- il muharriri )  ve katipten oluşan tahrir kurulu tarafından hazırlanırdı.  Yörenin kadı’sı ve dirlik sahipleri bu kurula yardımcı olmak zorundaydı.

Bilinen İlk tahrir defteri Fatih zamanına 1454-1455 aittir. [5]Bu nedenle tahrir defterlerinin Fatih zamanından itibaren tutulamaya başlandığı söylenebilir.  Osmanlı devrinde tahrir defterleri düzenletmek yetkisine sahip kişilerin nişancı, veziriazam, kaptan paşa ve sancaklardaki paşalar. Oldukları anlaşılır.

Tahrir ve Kompozisyon

Tahrir sözcüğü Cumhuriyetin ilanından sonra 1929 yılında ilan edilen Türkçe Müfredatında [6] kompozisyon dersi yazı yazma çalışmaları anlamında kullanılmaya başlanır. Yani tahrir kelimesi kompozisyan anlamında bir terim olarak kullanılmaya başlanır.

KAYNAKÇA

• [1] https://www.etimolojiturkce.com/kelime/tahrir
• [2] https://www.etimolojiturkce.com/kelime/h%C3%BCr
• [3] https://www.luggat.com/tahrir/1/1
• [4] MEHMET ÖZ, https://islamansiklopedisi.org.tr/tahrir
• [5] Afyoncu, Erhan (1999). "Osmanlı Devleti'nde tahrir sistemi". Osmanlı Ansiklopedisi. 6. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları. ss. 311-314.
• [6] https://tr.wikipedia.org/wiki/Tahrir