Tanık Gösterme Nedir Örnekler

TANIK GÖSTERME

Tanık gösterme , edebiyat ve dilbilgisi dâhilinde yazılı veya sözlü anlatım bahsinde düşünceyi geliştirme metotları içinde kullanılan bir tabirdir.  

Sözlü ya da yazılı anlatımlar bit olayı aktarmaya, tasvir etmeye odaklanabileceği gibi bir fikri savunmaya,  bir düşünceyi anlatmaya,  başka bir düşünceyi çürütmeye, bir bilgiyi öğretmeye veya kanıtlamaya vb dayanabilir. Anlatım ve yazı türü didaktik bir amaç taşıdığında veya bir fikri savunmak, çürütmek, bilgileri kanıtlamak amacına yöneldiğinde tanımla,  örnekleme, kanıtlama, karşılaştırma, tanık gösterme, sayısal verilerden faydalanma, benzetme ve tanık gösterme gibi ikna etme metotlarına başvurmak zorunda kalacaktır.

Dolayısı ile tanık gösterme gayreti;  düşünceyi geliştirme, okuru ikna etme, savı güçlendirme, ileri sürülen tezin düşüncenin inandırıcılığına destek temin etme çabasının sonucudur. Öne sürülen düşünceyi savunmak için benzer görüşe sahip tanınmış ve uzman bir kişinin fikri destekleyen düşüncesini alıntılamak tanık göstermek demektir. Okura veya dinleyene savunulan düşüncenin doğruluğuna dair kuvvetli bir destek sağlanmış olunur. Konu hakkında uzmanlığı kanıtlanmış kişiden yapılan alıntı tanık göstermek demektir. Görüşüne itibar edilen kişiden yapılan fikirsel referans, savunulan düşünceye inandırıcılık kazandıran ana fikir cümlesi de olabilir.

Atasözleri ve bilinen özdeyişler tanık göstermek için çok sık kullanılırlar. Tanık gösterilerek alıntı yapılan söz, ibare, paragraf vb tırnak içinde alınarak alıntı yapılan kişinin, adı, eser adı veya yazı başlığı,  yayınladığı yer, yayın tarihi, sayfa sayısı da verilirse daha güzel olacaktır. Alıntı yapmak ile tanık göstermek amaç olarak aynı şey olmayabilir.  Fakat yapılan alıntı savunulan fikri desteklemek amaçlı ise tanık göstermek olacaktır.

Tanık gösterilen alıntının doğrulunun kuşku uyandırmaması elzemdir. Bu nedenle tanıklığın künyesini vermek ve kuşku uyandırmayacak doğrulukta bilgiler vermek önemli olacaktır. Örneğin “ Bizim en büyük sorunumuz cehalettir. Cahil insan bilgiye değil inandıklarına önem veren insandır. İnancı ile ters düşün bir bilgiye cahili ikna etmek beyhude bir gayrettir. O nedenle Mevlana “ Cahile laf anlatmak deveyi ikna etmekten zordur“ demiş.

Bu paragrafta Mevlana tanık gösterilmiş ama sözün Mevlana’ya ait olduğu çok kuşku yaratmaktadır.  

Örnek Metin 1

Yahyâ Kemâl, parnasyen olduğunu kesinlikle reddeder. Şiir Yahya Kemal için "musikiden başka türlü bir musiki", "içimizin ahengidir”. (Fahri Kaplan, Yahya Kemal ve İstanbul, )  Buna karşılık, "Fransız nazmına ait şekilleri pek az kullanmış, Servet-i Fünunun en çok tercih ettiği sone tarzına hiç rağbet etmemiş... Gazel, şarkı, mesnevi ve rubai tarzlarını kullanmıştır... Ahenk bakımından çok daha mükemmel bulduğu aruzu heceye daima tercih etmiştir..." (Akyüz, Batı Tesirinde Türk Şiiri Antolojisi.- DTCF- Ankara) .

Örnek Metin 2

Melih Cevdet “Sanatta Gafil Avlanmak” adlı bir yazısında şöyle diyor “Yapıldıkları, yaratıldıkları yılların duygu, düşünce özellikleri eski eserlerin de yeni eserlerin de kaçınılmaz damgalarıdır.”

Örnek Metin 2

Yahya Kemal, henüz hayatta iken pek çok şair ve yazar onun dizelerinin büyüsüne kapılmış, pek çok şair ona olan hayranlığını açıkça belirtmiştir. Örneğin Fazıl Ahmet Aykaç’ın, “Yahya Kemal İçin” adlı şiiri  “Vuslat-geh-i ilhâma gidersin kısa yolda / Kimdir o ki der dur ü dırâz aşığısın sen”  dizeleri bu görüşümüze örnektir.

Örnek Metin 3

Genç Werther' in Acıları  adlı romanda Geothe’nin kendi yaşantısından çok derin izler bulunur. Romanın sonundaki intihar sahnesi dahi Geothe’nin yaşamının bir parçası gibidir.  Biyografisini yazan bir yazara göre:  “Goethe, kitabın sonundaki bu trajik olayı kendinden değil arkadaşından esinlenerek yazmıştır. Çünkü  Arkadaşı da tıpkı kitaptaki gibi evli bir kadına âşık olmuş, aşkın imkânsızlığı yaşamayı dayanılmaz kılınca ise intihar etmiştir.”

Örnek Metin 4

Nisan 1891'de yayımlanmış olan  Dorian Gray'in Portresi adlı ilk ve tek romanı ahlaksızlığı yücelttiği gerekçesiyle büyük bir tepki çekmişti.  “Fransız sefihlerinin cüzzam saçan zırvaları”, “Ahlaki ve ruhsal çürümenin zehirli kanıtı”  şekillerinde eleştirilen  Dorian Gray'in Portresi, eşcinsellikten açıkça bahsetmesi nedeni ile yerden yere vurulmuş;  Wilde, aşırı tepkiler almıştı.

Örnek Metin 5

 Eylemlerin başlangıcı karar vermek sürecidir. Eylemi, karar ve yetişme tarzı yaratır. Karar verebilme ve eyleme geçebilme yöntemleri ise yetişme tazı ve kültür ile yakından ilgilidir.  Çünkü“ Oğlan babadan öğrenir obayı gezmesini; kız, anadan öğrenir sofrayı sermesini “. Karar vermek;  tereddüt, danışma, düşünme süreçlerinin sonudur. “Vuracak evlat atasına danışmaz “ atasözü bu nedenle söylenmiştir.