Tanık Gösterme Nedir Örnekler

TANIK GÖSTERME

Makale, inceleme,  tenkit gibi fikir yazılarında düşünceyi geliştirme, yazıda savunulan mevzuya destek olması için alanında uzman ve tanınmış bir kişinin ismi de belirtilerek düşüncelerinden alıntı yapmaktır.

Yazının yazarı fikirlerinin doğruluğunu iddia ederken inandırıcı olabilmek, okuyanı ikna edebilmek,  öne sürdüğü düşünceyi geliştirmek ihtiyacını hisseder. Bu nedenle görüşüne uygun görüş sahiplerinin konu hakkında kendi düşüncelerini destekleyici fikirlerinden alıntılar aktarır. Yapılan alıntı sahibinin isimi belirtilerek ve sözleri tırnak içine alınarak gösterilir.

Yapılan alıntı hiç değiştirilmeden alınmalı ve tırnak içinde gösterilmelidir.  Yapılan alıntıya farklı bir sözcük, düşünce, hatta ek bile ilave etmek etik kabul edilmez.  

Yazar kendi fikirlerine destek olabilecek ünlü ve uzman kişilerin yazıları, vecizeleri, analiz veya tespitlerinden yararlanarak fikrini hem geliştirmek, inandırıcı olmak, hem de okuyanı ikna edebilmek yoluna gider. Bu amaçla atasözlerinin de faydalanıp atasözlerini de tanık gösterebilecektir.

Bir düşünceyi inandırıcı biçimde sunmak için atasözlerinden veya kendi alanında ünlü kişilerin sözlerinden yararlanma yöntemine tanık gösterme denir. Yazar, ileri sürdüğü düşünceyi desteklemek, inandırıcı kılmak için o düşünce alanında yetkin, bilinen kişilerin görüşlerine yer verir.

Tanık gösterilerek düşüncelerine atıfta bulunulan kişi toplum tarafından kabul gören uzman ve tanınmış birisidir. Yazar kendi fikrine destek olacak uzmanın görüşlerine başvurur. Alıntı yapılan söz tırnak içine alınmalı sözün veya alıntının sahibin ismi belirtilmelidir.  Bilimsel inceleme, tez, bildiri veya makalelerde alıntı yapılan kişinin Unvanı adı, soyadı, , eserin veya makalenin adı, yayın kuruluşu, yayın yerinin adı, yayın tarihi, alıntı yapılan sayfası vb belirtilmelidir.

Tanık gösterilip alıntı yapılan paragrafların ana düşüncesi alıntıda yazılan fikirler olmaktadır. Tanık gösterme ve yapılan alıntı yazarın düşüncesinde haklı olduğunu ispatlama gayretinden kaynaklanır.

Tanık gösterme ile örneklendirme farklıdır. Tanık göstermede alıntı yapılan  "söz"; örneklendirmede ise alıntı yapılanın "ismi" ön plana çıkar.

Tanık Gösterme Örnekleri

Örnek 1

Adalet bireyler için değil, toplumun ahengi ve vicdanı içindir.  Suç ve suçluyu belirleyen bireylerin kendi düşünceleri, yargıları, vicdanları hükümleri vb değil toplumun ahlaki değerleri, vicdanı, kültürü, inançları ve adalet anlayışıdır.  Böyle de olması gerektiği Daniel DEFOE’nun şu özdeyişli ile de sabittir.

“Adalet, haksız olana haksızlık gibi gelir. Çünkü her insan kendi gözünde suçsuzdur. “

Örnek 2

Hiçbir başarı tesadüfen veya ilk teşebbüs edilen anda gelmez. Her başarının altında sayısız birikim, pek çok teşebbüs sonrası elde edilen deneyim hatta pek çok başarısızlık yatar.  Örneğin kuluçka makinesini icat eden kişi uygun sıcaklığı tespit etmek için yüzlerce deney yapmıştır. Bir ilacın faydası on binlerce deney sonrasında belli olur. Bunların hemen hepsi başarı elde edilene kadar önceki başarısızlık sonrasında yapılmıştır. Mandela; "Hayattaki en büyük zafer hiçbir zaman düşmemekte değil her düştüğünde ayağa kalkmakta yatar." der.

Örnek 3

Tüm zeki insanlar başarılı değildir.  Çok zeki olan bazı insanların silik ve başarısız kaldıkları da malumdur. Çok zeki olup da başarısız kalmanın pek çok nedeni vardır. Ancak en önemli nedenlerinden birsi bu tip zeki insanların her şeyi kendi bildiklerine göre yapmaya kalkışmaları olmaktadır.  Oysaki Bernard SHAW’ın dediği gibi “ Akıllı adam, aklını kullanır; daha akıllı adam başkalarının da aklını kullanır.”

Örnek 4

M.Fuat KÖPRÜLÜ, İslam Ansiklopedisi, C. XII, Ankara, 1946, s. 136’da “Azerbaycan Edebiyatı” maddesinde

.Azeri şairlerinden Sadiki “Mecma’al Havvas” adlı tezkeresinde Murat Han isimli bir şairden söz edildiğini belirtir. Şair Murat Han’ın mahlası ise Fikarîdir. Tezkere henüz günümüz Türkçesine tam olarak çevrilmemiştir. Fakat tezkerenin içinde adı geçen Şairlerin 1550 yılından sonra yaşadıkları belirtilmiştir. Sadikî’nin bahsettiği bu şairin Eşref Bey Hikâyesinde de adı geçen Ziyad Hanoğullarından Murat Han’ın olması da muhtemeldir. Çünkü bu Genceli sairin yaşadığı zamanla Murat Han’ın yaşadığı zaman uygunluk gösterir. Bu açıdan hareketle Murat Han’ın aynı zamanda şair olduğunu da söyleyebiliriz. Murat, zaten hikâyede de şairdir. Hikâyede oğlu Eşref ve Abdullah Hocayla karşılıklı şiirler de söylemiştir.