Tanım Cümlesi Nedir

Tanım Cümlesi Nedir

Tanım cümlesi, en basit ifade ile bir kavramın, varlığın, terimin durumun, olayın sembolün vb tanımını yapan, ne olduğunu öğretmek amaçlı kurulmuş cümlelerdir. (Tanım Nedir Kelime Kökeni Anlamı Özellikleri )  Tanım cümlesi, “bir durumun başka bir duruma denk olduğu, bir durumun önemli bir özelliğe sahip olduğu veya bir şeyin, gerçekte başka bir şey olduğu görüşünü ifade etmek” amacını taşıyan mevzuu tanımlayan, açıklayan cümle türüdür. Tanım cümleleri açıkladığı şeylerin ne işe yaradığını değil ne olduğunu bildirir. ( bkz Tanımlama Nedir )

Tanım cümleleri “ bu kimdir – bu nedir” sorularına cevap veren cümledir.  Örneğin “ Münekkid;  edebi eseri olumlu, olumsuz, değerli değersiz vb yönleri ile ortaya koyan edebiyat erbabıdır “ Cümlesi bir tanım cümlesidir. Çünkü bu cümle münekkid nedir veya münekkid kimdir sorularının cevabını vermektedir.

Tanım cümleleri doğru veya yanlış, öznel veya nesnel olması, açık veya mecazlı olabilir. Çünkü tanım cümlesi tanımı yapan kişinin bildiği tanım dayanmaktadır. Yani tanım cümlesindeki tanım yanlış bilgiye dayandığı gibi tanımlayan kişinin öznel yargılarını da taşıyabilecektir.  Tanım cümlesindeki yargı yanlış veya öznel olsa bile bir cümlede tanım yapılmış ise ve o cümle tanım cümlelerinin kalıpsal özelliklerini taşıyorsa tanım cümlesi sayılmaktadır. Çünkü, tanım cümlesi türü, özne ile yüklemin anlam denkliği üzerine kurulu kalıp bir cümle yapısına dayanır.

Örneğin: Ankara, Türkiye’nin ortasında; Türkiye’nin en güzel ve en önemli şehridir.  Cümlesi öznel hatta yanlış tanımlar taşımaktadır. Ancak bu cümle gramer açısından da bir tanım cümlesidir.

Tanım cümlelerinin Özellikleri

Tanım cümlesi, ad cümlesidir.

Tanım cümlesi, yalnızca özne ve yüklemden oluşur.

Tanım cümlesinin yüklemi, bildirme eki (+dİr) ile veya yardımcı fiil (i-) ile birleşerek bir yargı ifade eder.

Tanım cümlesi, özne ile yüklemin anlamsal açıdan denkliğini ifade eder

Tanım Cümlesi Örnekleri

Tirad, tiyatro oyunlarında oyuncuların yaptığı uzun ve etkili konuşmalardır.

Tevriye, çokanlamlı bir sözcüğün yakın anlamını söyleyip uzak anlamını da kast etme sanatıdır  

Kinaye, hem mecazi hem de hakikat manası anlaşılabilen ifadedir.

“Muamma, bir kimsenin adını buldurmak için bilmece şeklinde söylenen söz, mısrâ veya beyittir. ”

 “Anaların öğüdü, öğütlerin anasıdır.”

“Türkçe anamın ak sütüdür.”