TANNANE KASİDESİ
TANNANE KASİDESİ
Kasîde-i Tannâne ki Der-hîn-i Avdet ez-Sefâret-i Îrân be-Bağdâd Be-cây-ı Takrîr Ma’rûz-i ‘Atabe-i ‘ulyâŞude Est
Zihî feyz-i İlâhî dûdmân-ı âl-i Osmâna
Ki mazhar eylemiş ol hânedânı ‘adl ü ihsana
Hoşâ ahkâm-ı devlet kim nizâm-ı mülk ü kânûnu
Muvâfık şer'-i Fahrü’l-mürselîne nass-ı Kur’âna
Medîne Mekke vü Kuds-i şerîf ol mülke dâhildür
Anunçün Kıbledür dergehleri şâhân-ı devrâna
Sitâyiş-kerde-i ni'me'l-emîr itmiş kılup tevfîk
Hudâ Kostantıniyye fethini ol nesl-i zî-şâna
Tevârîh-i âşinâyân ittifâk üzre ider tercîh
Bu şân u şevketi eslâf-ı şâhân-ı cihânbâna
Ferîdûn dûndur sad mertebe ol ferr u haşmetden
Te'âlâllah nedür bu saltanat tarz-ı mülûkâne
Olup Nûşînrevândan bîşter ‘adliyle 'âlem-gîr
Şehân-ı Pîşdâdî benzemez ol dâdgârâna
O dergehde Sikender sâkin-i der olmağa tâlib
Nice reşk itmesün Dârâ bu dârât u bu ‘unvâna
Tururlar Safder u Âsaf gibi sad bende saf-der-saf
Gelür Tîmûr mür-âsâ o dergâh-ı Süleymâna
Husûsâ pâdişâhân-ı cihân hep bende olmışdur
Şehenşâh-ı mu‘azzam Hazret-i ‘Abdü’l-hamîd Hâna
Sipihr-i a‘zam-ı devlet fürûğ-ı matla‘-ı şevket
‘Ulüvv-i himmeti rif’at virür hürşîd-i rahşâna
Keyânı mâkiyân ‘addeyleyip sîmurg-ı iclâli
Hümâ-yı şevketi sâye-figendür fark-ı şâhâna
Cüdâ eyler serinden bîm-i tîği hûş-ı Huşengi
‘Aceb nermî virür darbı ol saht-ı Nerîmâna
Geçüp ser-keşligünden çârlar çâsârlar nâ-çâr
İderler ser-fürû ol tîğ-ı âteş-tâb u berrâna
Hezârân Nâdiri ma'dûm ider şemşîr-i hûn-hârı
Gürîzân olsa da farzâ Horasâna hirâsâne
Zihî kerrâr-ı şavletdür ki tâb-ı pençe-i kahrı
Mükerrer üstühân-ı Erdeşîre irdi şîrâne
Tehemten töhmetin ikrâr ider lâf-ı şecâ’atde
Görürse resm-i Rüstem üzre perhâşın dilîrâne
Muhanned seyf-i cevher-dârı gitse şûretâ Hinde
Heyûlâda düşer cân havfı Keykâvus u Hâkâna
Sipihr-i mihribânîdür ki kâse-lîs-i ihsânı
Atar zer-kâse-i mihri firâz-ı tâk-ı nisyâna
Çerâğ-ı hâveri çokdan iderdi rüzgâr itfâ
Eger fânûs-ı çarhı almasaydı zîr-i dâmâna
Mizâc-ı nâra te’sîr eylese hâsiyyet-i lütfu
Çeker âğûşa şem‘i lîk yanmaz bâl-i pervâne
Hayât-ı düşmene seylâb-ı zehr-âlûd olur ammâ
Eğer bir katre zehr-i kahrı düşse mâ-yı hayvâna
Zamânında ser-i mû haddi yokdur kimsenün çevre
Ser-i gîsü-yı dilberde meğer bir tel kıra şâne
‘Acem bir güsfend almak ne kâbildür re'âyâdan
Nigehbânlık ider şîr-i ücem şimdi ğazâlâna
Kemâl-i rüşdi Hârünü’l-Reşîdi eyleyüp hayrân
Kalur Behlül-veş seyr itse bu tertîb-i divâna
Minûçihrün şolar gül çehresi bîm-i sîtîzinden
Ne dem Efrâsiyâb-âsâ girerse rezme merdâne
Hemân sersâm u bî-sâmân olup kârı ola zârı
Rüsûm-ı kâr-zârın Sâm görseydi mühîbâne
Şehenşâhâ sen ol sultân-ı ‘âlemsin ki fermânun
Revândur Mâveraü’n-nehrden Îrân u Tûrâna
Sen ol ferruh-ruh u yektâ süvâr-ı esb-i devletsin
Piyâde leşkerün mât eylemiş sad şâhı ferzâne
Hülâgûlar helâk-ı ceng-i Cengîzî sitîzîndür
Bilürler Kahramânlar bîm-i kahrın kâr ider câna
Şikest eyler ser-i Fağfürı bir kâse gibi darbun
Hücûm-ı leşker-i hışmun kılar İrânı vîrâne
Niçe Dahhâkı dil-şâd eylemiş yek-hande-i lütfun
Bu vechle seni teşbîh iderler verd-i handâna
Dil-i Cem leşkerün cemm-i ğafîrinden şikest olmış
Kırup peymânesin gelmiş kapunda ‘ahd u peymâna
Zinâ vü fitne vü bed-zindegânîsin idüp itfâ
Atarsın gûşe-i kahrunda Zendi zinde zindana
Ezelden sadme-i şemşîr-i hün-efşân-ı ecdâdun
Kızılbâşun ser-i bî-devletin gark eylemiş kana
Kulun da hâk-i pâyünle varup mülk-i Sıfâhâna
Anı ben sürme itdim çeşm-i fermân-rân-ı Îrana
Ezelden germ ü serd rüzgâra i‘tiyâdım var
Ne bakdım germî-i şayfe ne serdî-i zemistâna
Reh-i yek-sâleye mânend-i Hüdhüd eyledim pervâz
Süleymân-ı zamânın nâmesiyle nâm-dârâna
Geçüp Lâhûr u Mâhûrı ‘Acemde söyledim vaşfun
Nihâvend u ‘Irak u Isfahânda nağme-sencâna
Sadefler gûşunu teşnîf ile güher-feşân oldum
Kef-i dür-pâşının vasfıyla gitdim sû-yı ‘Ummâna
Horâsân eline işrâb iderken âb-ı şemşîrün
Ser-âğâz itdiler efğâniyân feryâd u efğâna
Mübârek nâme-i nâmî ile Şîrâza ‘azm itdim
‘Aceb şîrâze-bend oldum o evrâk-ı perîşâna
Nümâyân idi etvârımda şân u şevket ü devlet
Müsûl-i bî-muhâbâ eyledim nezd-i Kerîm Hâna
Horâsânî serimde ferve-i semmûr dûşumda
Yedimde ser-berâber nâme-i merğûb-ı şâhâne
İdüp tefhîm ile telsîm elimle eyledim teslîm
Kemâl-i ihtirâmım virdi hayret ehl-i dîvâna
Kıyâma aldı ta’zîm ile öpdi koydı baş üzre
Hümâ-yı izzet u rıf’at serinde eyledi lâne
Külâh-ı iftihârı hem-ser-i tâc-ı sipihr oldı
Ki sensin pâdişâhım tâc-bahşâ tâcdârâna
İşâret itdi üç def’a ku’ûda pîşgâhında
Oturdum ben de şân-ı devletim üzre vakûrâne
Ser-â-ser oldı erkân-ı Acem dem-beste vü hayrân
Bakup geh ziynet-i destâra geh üslüb-ı erkâna
Zebân-ı Fârisî birle idince pürsîş-i hâli
Cavâbında tevakkuf itmedim aslâ hakîmâne
Kemâl-i satvetün izhâr idüp hâl ü makâlimle
Tezelzül eyledim ilkâ kılup ehl-i ‘aduvvâna
Ne söylersem baña bürhân-ı katı’ oldı şemşîrün
Nice ser-keşlik itsün müdde’îler öyle bürhâna
‘İbâd-ı dergehün fahr itsem lâyık İbn-i Abbâda
Ki ednâ bendenün sâmânı ğâlib Al-i Sâmâna
İki kemter nöker zann eyledim şekl-i ‘Acem üzre
Bakınca i‘timâdü’d-devle ile hân-ı hânâna
Vezîr-i a’zamun temsîl olunmaz anlara hâşâ
Müşâbih mi olur hiç zerreler mihr-i dırahşâna
Melikşâhun Nizâmü’l-mülkine rüchânı zâhirdür
Seni hakk mâlik itmiş öyle bir destûr-ı zî-şâna
Canâb-ı şeyhü’l-islâmun yanında molla başısı
Hemân bir katredür nisbet ile deryâ-yı ‘Ummâna
Ricâl-i devletüñ mümtâzıdur bi’l-cümle anlardan
Rüsüm-ı saltanat hissîsadur çün Âl-i ‘Osmâna
Horâsânî basar bir bende-i nâçîz-i dergâhun
Tenezzül eylemez iklîm-i serbest-i Horâsâna
Mü’ekkel eylesen bir bendeñi şemşîr-i kahrunla
Müşâbih eyler Azerbâycânı cism-i bî-câna
Düşer teb-lerze bîm u dehşetinden ehl-i Tebrîze
Bıraksan germî-i hışmından âteş semt-i Kirmâna
Hüdâvendâ senün füshat-serâ-yı mülküne nisbet
Hemân Mâzenderân zindândur Kâşân kâşane
Sitanbul cümle ‘âlemden ‘ibâret başka âlemdür
‘Acem nışf-ı cihân ta’bîr ider gerçi Sıfâhâna
Derûn-ı hasbâğçende olan bostâniyân almaz
Virirse çâr bâgun çâr gül bir köhne fincâna
Nişîmengâh-ı tâlâr-ı tavîle câ-yı kemterdür
Der-i ıştabl-ı hâsında olan huddâm u derbâna
Beşiktâşun olursa mün’akis taşvîr-i dil-cûyı
Olur seng-i hacâletde şikeste âyine-hâne
Serây-ı çil-sütûnı çille-gehdür aña nisbetle
Hele heşt behişt olmaz bedel ol bâğ-ı rıdvâna
Hacâletle ‘aceb mi tâk-ı Kisrâ münkesir olsa
Ki Kayser pâs-bân olmaz o vâlâ kasr u eyvâna
Bu Kağıdhâne-i âbâdı taklîd eylemiş güyâ
Ser-i zâyende rûd üzre o sa’d-âbâd-ı vîrâna
Temâşâ eyledim nev-bâğ u nev-tâlâr-ı Şîrâzı
O külhanda ne mümkin ola âb u tâb-ı Gülhâne
O gül-geşt-i musallâ ile bâğ-ı dil-güşâsında
Güşâyiş gelmedi bu gonce-i tab’-ı perîşâna
Leb-i deryâda sâhil-hâneler âsâ safâ virmez
Kenâr-ı âb-ı rüknü meşreb-i pâkîze tab’âna
Bizim İstanbulun bostânlarından bir en ednâsın
Değişmem merkad-ı Sa’dîdeki a‘lâ gülistâna
Makâmında tefe’ül eyledim dîvân-ı Hâfızda
Zuhûr itdi neşât-efzâ bir iki beyt-i mestâne
‘Acem oğlânı meydânındaki bâzîçe-i tıflân
Müreccahdur hele bâzîgerân-ı gûy u çevgâna
Temâşâ itdürünce fîlini aşhâb-ı fîl-âsâ
Hemân el-fîl me’l-fîl diyüp geçdim zarîfâne
Didim hem hûk-tînetdür o vech ile değil meymûn
Bizim devletde rağbet vardur ancak esb ü arslâna
Ma'âz-allah nedür buğz u ihânet ba’zı ashâba
Nedür ol Râfizîlerde nice sebb-i sefîhâne
Bi-hamdülillâh şerî’at üzre mülk-i saltanat sende
Ki zâtun muktedâ olmış ser-â-pâ ehl-i îmâna
Vedâd-ı nâ-be-câdan şâh-sevenler nâdim olmaz mı
Bakup sen gibi mahbûb-ı kulûb-ı müslimânâna
Cihân dil-sîr-i envâ‘-ı ni’amdur feyz-i lütfundan
Kıyâs olmaz pilâvdan hânçeler bu hân-ı ihsâna
Kuru ‘ünvândur vâdîleri âb-ı mürüvvet yok
Hemân çay gösterirler teşne-leb geldikçe mihmâna
Boğulmış dûd-ı tönbâkûya gördüm bir alay menhûs
Başında yansa âteş dem çeker şevk ile kalyana
Kerîmü’ş-şân-ı sultân-ı cihânsın fahr idüp ben de
Tenezzül itmedim en’âm-ı nâçîz-i Kerîm Hâna
Niçe fahr ü mübâhât itmeyem şevketlü hünkârım
Belî mûr-ı zâ’îfem intisâbım var Süleymâna
Tefevvuk eyledim her fende ferzendân-ı rindâna
Efendim devletinde fâ’îkem emsâl ü akrâna
Müreccahdur sühan-sencân-ı dehre tab’ım elbette
Benim memdûhumun rüchânı vardur pâdişâhâna
Bu gûne eylemezdim vasfını hünkârımun ammâ
Sefer za’f u fütûr îrâs idermiş tab’-ı insâna
Dem-i ‘Îsî gibi izhâr-ı icâz eyledi nutkum
Hayât-ı tâze virdim kâlıb-ı ma’nâ-yı bî-câna
Hezârân sihri ibtâl eyledim mu’ciz-i beyânımla
Elimde hâme benzer ejder-i Mûsâ-yı ‘Umrâna
Ne ejder kim cihânda Zühreler çâk eylemiş zehri
O sâhirler nice tâkat getürsün böyle su’bâna
Ubûr itdikde Bâbilden bulup Hârût u Mârûtu
Füsûnumla bün-i çâha kaçardım şerm-sârâne
Eğer insâf olunsa şâfdur Vassâfdan zihnim
Bu hüsn-i tab’la fahr eylerim Hassân u Sahbâna
Harîrî-i hayâlim bu mezerkeş-târ edâlarla
Ne evrengler çıkarmış kâle-i zer-dûz-ı ‘irfâna
Ebû Tayyib gelüp bezmimde tatyîb-i dimâğ eyler
Buhûr-efrûz olursam micmer-i tab’ımla devrâna
‘Aceb mi iktibâs-ı nûr iderse Enverî benden
Fürûğ-ı mihr-i endîşem ziyâ-bahş oldı ekvâna
Hatâdur fikrime nisbet ile endîşe-i Sâ’ib
Hacâlet-bahş olur nazmım Nizâmî-i sühandâna
Degüldür ‘âriyyet tab’ımda vehbî-i İlâhîdür
Bu Feyz-â feyz-i nazm-ı pâk güftâr-ı belîğâne
Eğer bâkî olup Nef’î göreydi tâbiş-i nazmım
Atardı şerm ile fahriyyesin hep nâr-ı sûzâna
Kadîmî iştihârımdan ziyâde şöhretim şimdi
Yetişdi Hind u Sinde hıtta-ı Îrân u Tûrâna
Tanîn-endâz-ı âfâk oldı böyle şît-i irfânım
Sezâdur nâm-ı merğûb-ı kasîdem olsa tannâne
Şehenşâh-ı cihânun devletinde böyle bî-pervâ
Ma’ârifle mübâhât eyledim hayli edîbâna
Celâdet geldi tab’a şevk-i vasf-ı pâdişâhîden
Neşât-âver müsellem bir gazel yazdım levendâne
N’ola Şirâzı virsem ben o hâl-i ‘anber-efşâna
Bulunmaz Hind u Keşmîr u Hotende böyle bir dâne
‘Adende görmedim dür-dâne dendânun gibi lü’lü’
Leb-i la’lün nazîrin bulmadım gitdim Bedahşâna
Bu hüsn ü cezbeler üftâde eyler mâh-ı Ken’ânı
‘Aceb mi mâh-ı Nahşeb düşse ol çâh-ı zenahdâna
Müsâdif olmadım Ferhâr u Çîn u Sind u Kâbilde
Siyeh hâl u siyeh mû böyle bir kâkül-i perîşâna
Kızıl elmayı sîb-i gabgaba bahş eyledim ammâ
Ne çâre portakâl olmaz bedel nârenc-i pistâna
Şeker-güftârî-i kand-i leb-i şîrînîne Vehbî
Semerkand ile mülk-i Kandehârı virdi şükrâne
Yeter sûdâger-i Hind u 'Acem-veş ‘arz-ı kâlâlar
Bu bâzâr-ı ma’ârifde bakılmaz hod fürûşâna
Devâm-ı pâdişâh-ı dîn içün Hakka münâcât it
Yüzün sürdükçe burc-ı evliyâda hâk-i Nu’mâna
Cihât-ı sittede tâ çâr yârun hüsn-i ezkârı
Ola sârî mevâlîd-i selâs u çâr erkâna
Ser-â-ser düşmenün makhûr idüp şemşîr-i kahr ile
Hudâ ‘ömr-i ebed virsün şehenşâh-ı cihânbâna
Der- takrîreş nüvişte bûd
Dil-beste olan lutf-ı Hudâvend-i Kerîme
Rabt-ı emel itmez kerem-i Zend Kerîme
Mehmet ÜNAL, Nurettin ÇALIŞKAN,MANZUM BİR SEFARETNAME: TANNANE KASİDESİ ,Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi ,Cilt: 8 Sayı: : 40 Ekim 2015
