TELEME

 “İyileştirdi yarayı Paian Tanrı,

Acı dindiren ilaçlar serpti üstüne,

Ölümlü yaratılmış değildi ki o,

Saldırgan Ares’i iyileştirdi o,

Göz açıp, kapayıncaya dek…”

Homeros’un İlyada Destanı’nın 5.bölümünde Athena, Ares’i karnının alt kısmından kargıyla yaralar. Ares babası Zeus’a Athena’yı şikayete gider ve hem Athena’dan şikayetçi olur hem de Zeus’un ona çok yüz verdiğinden dolayı yakınır. Zeus da Ares’i azarlar ama tedavisi için iyileştirici Tanrı Paian’a da emir verir.

 

TELEME

 

Bir kâse ılık sütün içerisine küçük ham bir incir ve birkaç damla incir sütü konulur. Birkaç defa sütümüz çırpılırken mayalanmaya başladığında çırpılma bırakılır. Birkaç dakika içinde sütümüz tutar, koyulaşır, hatta kalıp gibi olur. Mayalandıktan sonra 10 dakika içinde yenilmesi gerekir. Beklediği taktirde acıyabilir. Mayalanmadan sonra içindeki incir çıkarılırsa bekleme süresi 5 dakika daha artar. Bu mayalama kuru incirle de yapılabilir. Ama kuru incirle yapıldığında içindeki incirler çıkartılmaz. Tadı hafif şekerlimsidir. Bu işleme de incir uyutması denilir. Ancak bu mayalanan incirle yapılan eşsiz lezzet genelde “Teleme”  ismiyle bilinir.

 

Çobanların sağdıkları sıcak sütü, ham incir ve incir sütüyle anında mayaladıkları pratik lezzet. Azık çıkınındaki yufka ekmeğini banıp yiyebileceği, isteğe göre üzerine biraz pekmez gezdirip tatlı niyetine de yenilebilecek besin değeri yüksek, tamamen tabii bir tat. Teleme inek sütü ile yapılsa da keçi sütünün verdiği kıvam ve lezzeti yakalamak zordur.

 

İLYADA

İonyalı ozan Homeros’un, o zamanki ismi “İllion” olan, Truva Kenti’nin Akalar tarafından istilasını anlattığı büyük destan. Truva Kenti, şimdiki Çanakkale’nin boğaz girişine yakın Anadolu yakasındaki Hisarlık Tepe’de kurulmuş bir kenttir. Arkeolojik çalışmalarda bu kentin 9 medeniyet tabakasının olduğu tespit edilmiştir. İllion isimli kent tabakasının, muhtemelen 6. Kat olduğu düşünülmektedir.

 

İllion Kenti, Çanakkale Boğazı’nın girişinde olduğu ve stratejik öneminin büyük olması sebebiyle, Yunanistan’da meskun olan Akalar’ın, Karadeniz ticaretini kontrol etmek maksadıyla sahiplenmek istedikleri bir kenttir. Akalar’ın saldırılarına karşılık Anadolu kentlerinin federasyon kurarak, İllion’un yanında yer aldıkları bilinmektedir. M.Ö. 12. Yüzyılda olan bu savaş, Homeros tarafndan destanlaştırılarak M.Ö.8.yüzyılda söylenmiştir.

 

Bu destandaki 5. Bölümde geçen yukardaki mısralar, günümüzde Doğu Toroslar ve Antitoroslar bölgesinde veya Çukurova’nın dağlık bölümlerinde, meskun olan halkın bildiği, sevdiği “Teleme” adıyla bilinen bir yemek türünü anlatmaktadır. Tabii ki destanda bunun bir yemek olduğu söylenmemektedir ama nasıl meydana geldiği anlatılmaktadır. Günümüzden yaklaşık 3 bin yıl önce

“Ak sütle incir özü karıştırılır da hani,

Mayalanıverir göz önünde,”           

mısraları ile, şimdiki adı ”Teleme” olan bu oluşumun bilindiğini ve destanda söylendiğini görmekteyiz.

 

Homeros, İlyada, çev. Azra Erhat, A.Kadir, Can Yay. 1984..