Telhis Nedir

Osmanlıca yazılışı: telhis: تلخيص

Telhis Kökeni Sözlük Anlamları

 Kısaltma. Hülâsasını alma. Bir şeyi süzüp özünü alma, özetleme. Telhîs etmek: Özetlemek, uzun yazıyı kısaltmak", yazının özetini çıkarmak anlamlarındadır.  Arapçada “arınmış, saf, öz, özet, posa “ anlamlarında sözcükler üretilen “ hls “ kökünden gelen telhis sözcüğü “özet öz, özet, posa” anlamına gelen hulāṣa ͭ خلاصة, “arındı, kurtuldu, serbest kaldı “χalaṣa خلص, “arınma, temizlenme, aklanma “ anlamına gelen halāṣ خلاص [ hlṣ msd.] sözcükleri ile aynı kökene dayanır

Osmanlı Devletinde sadrazamların başkalarına ait yazıları özetleyerek padişaha bilgi vermek amacıyla çıkardıkları arz veya tezkerelere denirdi.  Bu hülasa yazıları sadrazamların Padişahlardan emir almak için özet olarak yazdıkları belgelerdi. Telhisnamelerde konu kısaca özetlenir, sadrazamlar kendi görüşünü yazar, hünkâra yollar ve ondan emir beklerlerdi.

Telhisleri, Telhisî adındaki memur saray kapısındaki kapı ağasına teslim eder>; ağalar da pâdişâha takdim ederdi. Telhisi okuyan Pâdişâh da, “mûcibince amel eyleyesin, olur, olmaz vs.” gibi cevaplar gönderirdi. [1]

Telhis eski edebiyatta hülasasını çıkarmak özetlemek anlamında bir terim olarak da kullanılmıştır.

KAYNAKÇA

[1] PÁL FODOR, https://islamansiklopedisi.org.tr/telhis--belge