Teshîr Kökeni Anlamı ve Teshîr Büyüsü

Teshîr Nedir

Osmanlıca yazılışı Teshîr: تسخیر

Teshîr Kökeni

Teshîr,  Akadça’dan Arapçaya geçtiği düşünülen[1] Arapça  Kökenli bir sözcüktür. Arapça “ sḥr “ üçlü – sülâsi “ kökünden gelir.  “ Shr “ kökünden “sihir, büyü, büyüleme, fethetme, boyun eğdirme “ anlamlarında sözcükler türetilir. Bu nedenle teshîr , “büyü “ anlamındaki sihir sözcüğü ile aynı kökene dayanır.  Teshîr sözcüğü tafˁīl vezninde تسخیر “ “büyüledi, zorladı, angarya iş yaptırdı” anlamındaki saχχara سَخَّرَ fiilinin mastarı olmaktadır. [2]

Sihir sözcüğü Akatça’da  büyü anlamındadır.  Sihirbaz, sözcüğü de Akatçadaki “sahiru” sözcüğü ile anlamdaş olmaktadır.

Teshîr Sözlük Anlamları

Teshîr,  sözcüğü Osmanlınca lügatlerinde “ fethetme, boyun eğdirme” anlamı ile sihir, büyü yapma, büyüleme. Kendine bağlama, etkisi altına alma, , ele geçirme.” Anlamlarıyla açıklanır.

Teshîr Büyüsü

Eski devrilerde teshîr sözcüğünün büyücüler, sihir yapanlar anlamında kullanıldığı açıktır.  A.Talat Onay, teshir sözcüğünü yapılan büyünün veya sihrin şekli, bir çeşit büyünün adı olarak tarif eder. “ Bir daire içinde tütsüler yakıp efsûn ve dualar okuyarak matlubu ( İstenilen amacı ) elde etmeye derler. Efûn okurken buhur da yakarlarmış, Rabb-i yesir de okurlarmış “ [3] diye tarif eder. Teshîr büyüsünün cini veya periyi daire içine çekip hizmeti altına almak için yapıldığı,  esir edilen cine veya periye arzu edileni yaptırmanın amaçlandığı ortaya çıkmaktadır.

O peri peykeri aldım yine âğûşa bu şeb

Getirip daire-i da’vete ettim teshîr        Nazim

 

Der – kar olıcak san’tı teshîrde hâmen

Cibrili dahi  zülfüne bend itse yeri var   Vecdi

 

Okuduk da’vet edip uğrmadı daireye

Ol peri çehre kabul eylemedi davetimiz   Âhî 

Âhî’nin bu beytinde daire sözcüğünün hem teshir büyüsü için çizilen daire,  hem de ev veya yatak odası anlamında kullanıldığı söylenebilir.

[1] https://www.etimolojiturkce.com/kelime/sihir

[2] https://www.etimolojiturkce.com/kelime/teshir

[3] A.T. Onay, Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar, MEB , 1996, s. 476- 477