Tetâbu- ı İzafat Nedir

Osmanlıca yazılışı tetâbu’ : تتابع

Osmanlıca yazılışı : izafat ~ اضافات

Tetâbu sözcüğü Arapça kökenlidir ve bila fasıla bir biri ardına gelme anlamındadır. İzafat ise isim takıları, isim tamlamaları, zincirleme isim tamlaması dermektir. Şu halde tetabu-u izafat ikiden fazla ismin meydana getirdiği zincirleme tamlama;  “bir çok kelimenin birbirine muzaf ve muzafün ileyh olması, yani zincirleme isim tamlaması kurulması demektir.  Örneğin: Sâhib-i kemâl-i Şîr-i Yezdân ;  İhtizazat-ı esvat-ı beşeriye

Edebiyatımızda Türkçe, Farsça, Arapça kaidelere göre kurulmuş üç çeşit tetâbu’ı izâfât – zincirleme isim tamlamasına rastlanır.  Kurulmuş üç tetâbu’ı izâfât tamlamalarında araya Arapça ve Farsça sözcükler de girebilir.

Metâif-i erbâb-ı aşk itmiş bu gülzârı

Füyuzât-ı vücûd –i Hazret-i Sultan Divânı

Türkçe kurala göre iki, Farsça kurala göre üç kelimeden meydana gelen tamlamalar anlatımı bozmaz.

Türkçe tetâbu’ı izâfât, Zincirleme sisim tamlamasına örnek :” Ahmet’in elbise dolabının askıları “

Farsça tetâbu’-ı izâfât’a örnek:

Ey vucûd-ı kâmilün âyin eclâr-ı feyz-I Hak

Âsitânım kıble-ı hâcât-ı erbâb-ı yakîn    Fuzulî