Tevbe-i Nasûh Tövbeler Tövbesi Nedir Şair Şarab ve Tövbe

Tevbe-i Nasûh

Tevbe-i nasûh veya nasuh tövbesi içten, samimi ve temiz kalp ve niyet ile yapılan  “ kabule şayan “, “ Hâlis ve samimi “ tövbe demektir.  

Tevbe sözcüğü dilimizde daha ziyade tövbe şeklinde telaffuz edilmiştir. Tevbe sözcüğünün Türkçedeki anlamdaşı “and  içmek” sömzcüğüdür.

Tövbe (tevb,) Arapça kökenli bir sözcüktür ve sözlük anlamı ile “geri dönmek, rücû etmek, dönüş yapmak” anlamındadır.  Dini açıdan tevbe: “ yasak edilmiş olanları terk edip övgüye lâyık olanlara yönelme” anlamıyla açıklanır.  “Tevbe, dînin emrettiği amelleri işlemek sûretiyle uzuvlar temizlendikten sonra, kalp ile yapılacak bir ameldir. “

Namazlardan özellikle mübarek gecelerde tövbe etmek yaygın bir adettir. Tevbe etmenin amacı, günahlardan arınmak, işlenmiş suçlardan duyulan pişmanlık ve bu suçları bir daha yapmamak üzere ahd etmek demektir. Tevbe büyük ölçüde Allah’a suç işlememek, haram yememek, dini yasakları çiğnememek adına verilmiş, söz edilmiş yeminler olmaktadır.

Divan, halk ve çağdaş şiirimizde tevbe konusu üzerinde en çok durulan konular arasındadır. Divan şairleri tövbe konusunu genellikle şarap içme , güzel sevmeeylemi etrafında ele almışlar,  şarab içmemek, içmeye tevbe etmek veya tevbeyi bozmak konulu latifeler yapmışlardır.  Divan şairleri elbette ki şarâb içmemek adına ettikleri yeminleri ve tevbeleri asla yerine getirmemişler hatta yasağı delmek, içmemek için tövbe etmek veya ettikleri tövbeyi bozmak konusunda oldukça mahirane bahaneler ve zekice kaçamaklar bulmuşlardır.

Divan şairlerinin tövbe şarab içmek bahisleri etrafında yazdıkları dizelerde tövbesini tutmak ve bozmamak konusunda dillere destan olan bir Nasuh’tan söz ettikleri dikkati çeker. Lakin misal gösterdikleri  Nasuh adındaki temsil ile  Nasuh’un hikayesinden henüz haberdar değiliz.

Bâkî yine mey içmeye and içti demişler

Divânemidir bâde dururken içe andı       Bâki

Bâkî yine şarab içmeye and içti demişler.  (  Dize : “ hem şarab içmek için yemin etti. Hem de içmemek için and içti anlamlarına gelebilecek şekilde kurulmuştur.”) Baki, deli midir ki bâde içmek dururken gitsin de andı içsin?

 

Tevbe ettim ki etmeyem tevbe

Tevbeye tevbe-i nasuh olsun   Filipeli Bezmi

Tevbe edip bozmaktan o kadar usandım ki , bir daha tövbe etmemeye tevbe-i nasuh olsun

 

Gül mevsiminde tevbe-i meyden benim gibi

Zannım budur ki sen de peşimânsın ey gönül   Nedim

 

Gerçi ki şeyẖ·i ṣavmaʿa tevbeye dest·i ḥaḳ ṣunar

Sāḳiyi gör ki luṭf idüb el diyene ayaḳ ṣunar        Necati Bey

 

Geldi meydana çü esbâb- tarab doldu yine

Ahdler tevbeler uşşaka harâm oldu yine     Çermikli Zihni

 

Efendi! Tevbe-i meyde sebât müşküldür

Edince pir-i mugan iltifat, müşküldür      Fâzıl

Efendi,  şarab içmemek için edilen tövbeyi tutmak için sebat etmek ne mümkün.

 

Şarâba ettiğimiz tevbeler müzebzebdir

A Şeyh Efendi geçilmez ne çare meşrebdir.  İzzet Molla

 

Hâşa edem sahbâya tevbe

Estağfurullah Estağfurullah   Selâniki Muidi

 

Meleğim bâde sun ecdâdımızın cânı için

Tevbe bozmak bu gece hükm-ü meşiyet gibidir   Çankırılı Kadri

 

And içmek istedim mey-i nâb içmemeğe velî

Âyîn-i aşk içinde danıştım günâh imiş              Hayreti

Şarap içmemek için and içmek istedim lakin danıştım öğrendim ki aşk ayini içinde and içmek de günahmış

Tevbe-i meyde sebât-ı kademimden sorma

Orasını sâki- i gül çehrenin ibrâmı bilir.        Nâbî

Mey içmemek için ettiğim tövbede ayak direme gücümü bana sorma. Orasını gül yüzlü sakinin mey sunmadaki ısrarı  -ve cilvesi- bilir.

 

Yok imiş ol devirde böyle bir âfet yoksa kim

Tevbe etmek meyden ey Rûhî ne mümkündü Nasuh !  Bağdatlı Ruhi

Ey Rûhî, demek ki o devirde böyle bir afet yokmuş! Yoksa Nasuh içki içmemek için öyle tövbe edemezdi.

 

Sâkî bu câm o tevbe-şikenden midür aceb

 Ey çeşm-i mest yohsa ki senden midür aceb   MUVAKKİT-ZÂDE MUHAMMED PERTEV

Ettikse şarab içmemeğe tevbe güzelsiz

Sâbit kademiz tevbe üstünde Nasuh’uz   Bağdatlı Ruhi

 

Huşyâr olunca su yerine badeyi içer

Mest olsa sofi bin kez eder tevbe-i Nasuh   Rûhi

 

Ol mugbeçe bir küfre mi kor vaizi her şeb

Her rûz eder kürside imanın tecdid               Sabit

O içki dağıtan güzel ve yeni yetme  saki bu vaizi her gece küfre mi sokmaktadır ki. Bu vaiz her gün kürsüde imanını tekrar eder.