Fransızca  :   phrase

İNGİLİZCE:   sentence 

Almanca  :    satz

 

Arapça :        

 

Kelime türü:   İsim –-  Dilbilimde bir terim

 

 

FARKLI EŞANLAMLI TERİMLERİ:  hükümleme, cümle

 

 

 

 

 Bir duygu, düşünce, istek, durum veya bir kavramı yargılı bir hüküm halinde bildiren tek başına çekimli bir fiil veya özne, nesne tümleç ve yüklem öğelerinden oluşan sözcük dizisidir.

 

“Bir yargı bildirmek üzere tek başına çekimli bir eylem veya çekimli bir eylemle birlikte kullanılan sözcük dizisi: “[1]

 

Bu tanımlara göre yargı- hüküm bildirmek şartıyla tek bir çekimli fiil de cümle olabilir.  Bir çekimli fiil eylem , eylemi yapan kişi ve eylemin yapıldığı zamanı gösterebiliyor demektir. Bu durumda cümlenin asli unsurları olan yüklem ve özne ortaya çıkmış demektir.

 

“ Geliyorum  “ çekimli fiili cümlelerin asli unsurları olan yargı, iş oluş  ( eylem-) ve  iş,  oluş  ve eylemi yapan varlığı ( şahıs eki- özne)  belirttiği için  cümle sayılır.

 

Ali okula gitti  ( Giden Ali = özne ,

Ali’nin yaptığı iş =  gitmek ( Yüklem)

Eylemin yapıldığı yer ve yön = okula

 

 

“Yalın cümlelere tümce ( BAĞIMSIZ TÜMCE Pr. indépendante ) denildiği gibi karmaşık cümleleri meydana getiren ve tam birer düşüne anlatan söz öbekleri de tümce adını alır. Ayrıca uyumlu ( bk. Uyumlu ) bir tümcesi bulunan tümceye BAŞTÜMCE ( Pr. principale ou subordonnée ) denir: Akşam olduğu için ( UYRUMLU veya BAĞIMLI TÜMCE /Pr. dépendante/ ) ben eve gidiyorum ( Baştümce ). Baştümce bazı dillerde en çoğu cümlenin bag tarafında bulunduğu için buna ÖN TÜMCE ( Pr. antérieure, antécédente ), ötekine de ART TÜMCE ( Pr. postérieure ou conséquente ) dendiği vardır.Şartlı cümlelerde uyumluya ŞART KOŞUCU veya ŞARTLIYAN ( Conditionnante ou conditionnelle ), öbürüne de ŞARTLANAN ( Conditionnée ) denir. Uyumlu tümceler baş tümceye bir bağlaç veya bir ilgilik ile bağlı olduklarına göre BAĞLAÇLI ( Conjonctive ou con-jonctionnelle ) ve İLGİLİKLİ ( Relative ) adını alırlar; tümcedeki fiilin gramatikal şeklinegöre de MASTARLI ( Infinitive ), ORTAÇ LI ( Participale ) çeşitleri de vardır. Bundan başka cümle içindeki ADLIK ( Substantive: Onun söylediklerini ben biliyorum ), SIFATLK ( Adjective: Onun söylediği fikirler ), ZARFLIK ( Adverbiale: O söyledikte ), SEBEPLİK ( Causale : O söylediği için ), ÖLÇÜŞTÜRMELÎ ( Comparative: Onun söylediği kadar ), AMAÇLIK ( Finale: Onu söylemesi için ), SONUÇLU ( Consécutive: Onu söyletinceye kadar zorladılar ), ŞARTLIYAN ( Conditionnelle: O söylerse ), BIRAKIMLI ( Consessive: O söylerse de ), YEREL ( Locale: O söylediği yerde ) ve İÇ TÜMCE ( incidente ou incise: Arkadaşımız, Allahselâmet versin, hoş adamdır ) durumunda da olurlar. bk. Tümleyici tümce.” [2]

 

 

 

Anladım

Anlamadım

Ben senin söylediklerini anladım.

Üç atlı köy yolundan tozu dumana katarak geçti.

Ben bu gün köye gelmeyeceğim.

Yapraklar dallarından döküldü

Ben her bahar aşık olurum.

 

“insan kendi memleketinden uzaklaşıp da böyle başka ırklarla meskûn ayrı isimli yerlere gitti mi, bilmediği, görmediği acayip vakalarla karşılaşmak, birtakım sergüzeştler geçirmek ister “.

 

 

---