Fransızca  :   complement

İNGİLİZCE:    complement

Almanca  :    ergonzung objekt

 

 

Kelime türü:   İsim –-  Dilbilimde bir terim

 

 

FARKLI EŞANLAMLI TERİMLERİ:   değer vurgusu, mantık vurgusu, sözdizimi vurgusu)

 

 

 

 TANIMLAR

 

Tümleç terimi “ bir şeyi tümleyen şey”  anlamına gelen tüm sözcüğünden türetilmiş bir terimdir.

Tüm+ leç

 

Tümleç terimi: tümcede, eylemin anlamını çeşitli yönlerden tümleyen ve herhangi bir ad durumunda bulunan sözcük, ilgeç alan ad ya da tamlama anlamındadır.

 

“Genellikle fiilin anlamını çeşitli yönlerden tamamlayan, herhangi bir ad durumunda bulunan, edat alan ad veya tamlama, “[1]

 

 

Ali ev satın aldı = Ali ne satın aldı = ev

Sis bütün limanı sarmıştı :

 

 

Örneğin: “ Yağmur bütün gün yağdı .”  tümcesinde  “bütün gün “ tümleçtir.

 

 

 

 

 

 

Tümleç yüklemin yöneldiği, bulunduğu, çıktığı durumu gösterir. Başka bir deuişle ismin , - e, -de, -den hallerinden birini almış olan sözcük cümlede tümleç görevindedir.

 

“Cümlede yüklemin anlamını çeşitli yönlerden tamamlayan ve kesinleştiren; bulunma, yönelme ve çıkma durumu eklerinden biriyle veya bir edatla birlikte bulunan yalın veya grup durumundaki adın cümle bilgisindeki adlandırılışı. Başka bir anlatımla, bulunma, çıkma ve yönelme durumu ekleri veya bir edat almış bulunan tümleç türü”[3]

 

 Yükleme –e, -de,-den hal eklerinden birini alarak nere, nerede, nereden,  kime, kimde, kimden vb sorularına cevap veren sözcük ya da söz öbekleri dolaylı tümleç tir.

 

“ Cebindeki bütün paraları bana verdi.”

yükleme “kime” sorusunu sorduğumuzda çıkan cevap bana sözcüğüdür. O  halde  “bana” sözü dolaylı tümleçtir.

 

“ Seninle haftaya görüşürüz.”

 

 Doktor, hayatında ilk olarak beğenilmekten, benimsenmekten, hele hele deli gibi arzuladığı sevilmekten hoşlanmamış, gurur duymamış, aksine hüzünlenmişti. 

 

Yükleme “ne zaman” sorusunu sorduğumuzda  “-e” hal eki almış haftaya sözcüğü karşımıza çıkar. Haftaya zaman da bildirdiğinden değildir.

 

 Şükriye başını (nesne) onun omuzuna (dolaylı tümleç) yaslamıştı 

Basık tavanlı, tütmüş sobası, pis cigara dumanlarıyla dolu bir kahvede (zarf tümleci) İnsanlar toplanmışlardı

 

 

---