Turgay Gönenç Hayatı ve Şairliği

07.06.2012


Turgay Gönenç, 9 Şubat 2019'da vefat etti.[6]

 

EDEBİ KİŞİLİĞİ

 

1939 yılından beri İzmir’de yaşayan Turgay Gönenç’in sanat yaşamı, 1955 yılında açtığı ilk resim sergisi ile başladı.  1958 yılında başlayan plastik sanatlarla ilgili yazıları 1978’den bugüne kadar sürdürdü. İzmir Güzel Sanatlar Fakültesi'nde öğretim görevlisi olarak çalışmaya başlayan şair, sanat ve eleştiri yazıları, sanat üzerine günlükler yazdı. Bu yazılarını bir kitapta toplandı. Bu eseri ile de 1984 Natıroğlu Yazın Ödülü’nde [7]birincilik kazandı. 

1958 yılından günümüze TRT radyo ve televizyon programlarında sanat ve insana değin programlar hazırladı. Özellikle 1995 yılında sürekli yayımlanan “Ege’den” TRT 1 programı içinde “Sanat ve İnsan”, Türkiye Radyoları 1. programındaki “Şiir Tadında” konuşmaları ilgiyle karşılandı. Ege ve Dokuz Eylül Üniversitelerinde, Çağdaş Edebiyat, Edebiyat ve Eleştiri Kuramları, Karşılaştırmalı ve Ulusal Edebiyat, Sanat Tarihi, XX. yy. Sanatı ve Estetiği, Sinema Estetiği ve Yazarlık dersleri vererek çalışmalarını sürdürdü. [8]

Gece Postası' gazetesine yazdığı köşe yazılarıyla başlayan yazarlık ve şairlik hayatını resim, şiir, eleştir ve diğer yazı türlerinde verdiği örneklerle sürdürdü. "'Sanat yapıtı, kendine özgü zaman dilimini ya da zamansızlığını yarattığı sürece eskimezliğe ulaşır" diyen Turgay Gönenç bu coşku ve hüzün gelgitindeki yazılarında, içimizde gizlenen zaman dilimlerine uzanıyor. Sanatın en yoğun, en karmaşık gibi görünen sorunlarını, güç anlaşılır sanılan ürünlerini, heyecan verici bir yalınlık ve açıklıkla gözler önüne seriveriyor. Bu denemelerde, yaşama ve sanata ait görsel incelikler, insanın hem kendisiyle hem de sanat yapıtlarıyla buluşması, hesaplaşması var. Yazar, sanat yapıtlarından yola çıkarak yakaladığı incelikleri, çözümlemeleri, öykü tadında ve şiirsel bir anlatımla okurlarıyla paylaşmıştır.[9]

Şiirlerinde II. Yeni şiirinin sanat anlayışını icra eden şair,  şiirlerinde noktalama, imla ve yazım kurallarına itibar etmemiştir. Buna rağmen şiirlerinde anlamsızlığa düşmeye karşı bir tutum sergilemiş, anlama ve Türkçenin cümle düzenine saygılı davranmıştır. Ressam olması nedeniyle şiirlerinde renkli ve özgün betimlemeler kullanmıştır.

bir de sığınağı göğüs altlarının
ve orada dokunan yaşlılığın tülbenti
bir nakış akmışsa sevdamdan ona
çıkar ve bağla bir günlüğüne başına
bir ilkyaz dulunun matemi gibi

 

Bir yazısında sanat ve sanatçı için şunları dile getirmiştir "Günümüz sanatı, kendi alanına kapanan kişiyi artık dışlıyor. Sürekli, yıllardır yazdığım gibi, çok yönlülük günümüz sanatçısının olmazsa olmazıdır. Benim sözünü ettiğim çok yönlülük, ürün verme açısından değil, bilgi ve sanatlara doğru bakmayı öngören birçok yönlülüktür."[10] Bu sözleri onun sanat ve sanatçı kimliğini yansıtır.
 

Şiir Kitapları:

Bozgunda (1962 Kovan Yayınları İzmir), 
Ben Severek Büyürüm (1973 Dost Yayınları Ankara), 
Yüzün Senin (1983 Dayanışma Yayınları Ankara), 
Kuşların Göçerken Çizdikleri (1994 Fe Yayınları Ankara). 
Benim Çocukluğum Fesleğen Kokar (toplu şiirler) ve

Şiir Çeviri Kitapları: 

Oza (Andrey Voznesenski –Mehmet Doğan ile birlikte- 1., 2. baskı Ada Yayınları 1984, 4. baskı Opus 1997), Şiirler 
(Abdül Vahap El Beyati 1992 İyi Şeyler İstanbul). Antoloji: İkinci Yeni Antolojisi (Mehmet H. Doğan ile birlikte. 1969 Papirüs İstanbul).

 Düzyazılar: 

Zamanın Sularında (Tarihsiz Günlükler. 1989 Sanat Çevresi Yayınları, İstanbul), 
Beni Irmak Boylarına Götür Anne (Denemeler. 1998 Can Yayınları), 
Taşın İçinde Gizlenen (Denemeler. 2000 Can Yayınları), Nedim Günsür (Resim. 1993 Ada Yayınları), 
Burhan Uygur (Resim. Çıkacak). Araştırma: İzmir İl Yıllığı 1967 (1969 İzmir).

Derleme: 

Hoşbulduk Selim Dede (Halikarnas Balıkçısı’ndan çocuklara uyarlama, yalınlaştırma). 
Çeviri Oyun: Öfke (John Osborne’dan 1967 Ataç Yayınları),
Baile Kıyılarında (W. Butler Yeats’den, Kovan Yayınları 1968).[11]


KAYNAKÇA

 

[1] DR. NECATİ TONGA, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/gonenc-turgay

[2] https://www.idefix.com/kitap/turgay-gonenc/urun_liste.asp?kid=13811

[3] https://www.idefix.com/kitap/turgay-gonenc/urun_liste.asp?kid=13811

[4] Mehmet Hekim, TURGAY GÖNENÇ YAŞAM ÖYKÜSÜ, .mehmethekim.com/index.php?, son erişim, 21-12-2012

[5] Dr Aslan Tekin, Edebiyatımızda İsimler, Elips Yayınları, Ank. 2005, SHF. 242

[6] DR. NECATİ TONGA, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/gonenc-turgay

[7] Mehmet Hekim, TURGAY GÖNENÇ YAŞAM ÖYKÜSÜ, .mehmethekim.com/index.php?, son erişim, 21-12-2012

[8] Mehmet Hekim, TURGAY GÖNENÇ YAŞAM ÖYKÜSÜ, .mehmethekim.com/index.php?, son erişim, 21-12-2012

[9] https://www.ilknokta.com/urun/81072/Tasin-Icinde-Gizlenen.html

[10] https://www.soyluedebiyat.tr.gg/turgay-g.oe.nen%E7.htm

[11] Mehmet Hekim, TURGAY GÖNENÇ YAŞAM ÖYKÜSÜ, .mehmethekim.com/index.php?, son erişim, 21-12-2012

Yorum Yapmak için Kayıt Olun veya Giriş Yapın

Yorumlar