TÜRK-İSLAM KÜLTÜRÜ VE TARİHİ KODLARININ MUHTEŞEM SENTEZİ: ADANA ULU CAMİ

        Ulu Cami 1514 yılında Ramazanoğlu Halil Bey tarafından yapımına başlanılıp 1541 yılında oğlu Piri Mehmed Bey tarafından tamamlattırılan, camii, medrese, saray ve türbeden oluşan bir yapılar bütünüdür…Bu ifadeleri her tanıtım yazısında görürsünüz. Evet camiin tanıtımı bu şekilde yapılıyor; ne zaman, kim tarafından yapılmış yapımında neler kullanılmış, vs.vs….Ancak Ulu Cami çok farklı bir eserdir.O’nu ilk gördüğünüzde sıradışı

olduğunu hemen anlarsınız.

        Camiin iki giriş kapısı vardır. Ana giriş doğudaki taç kapıdandır. Henüz taç kapıyı gördüğünüz ve gözlerinizi hemen yanıbaşında göğe doğru uzanan minaresine çevirdiğinizde, mimari açıdan çok farklı,… olağanüstülük… ve sizi sarıp sarmalayan bir samimiyet, huzur hissedersiniz.  İçeriye adımınızı attığınızda ise hayretler içindesinizdir. Zira avlu olarak algıladığımız mekan aslında camideki en kalabalık namaz kılınan mekandır. Üstü açıktır. Batı ve kuzey taraflarında üstünü kiremitli kubbelerin kapattığı revaklar mevcuttur. Mihrap, minber, süsleme hiç birini göremezsiniz. Ancak kıble tarafına denk düşen iç duvarlardaki o, taşın dantel gibi işlenerek meydana getirilmiş şekilleri içinde, birden bire yok olduğunuzu zannedersiniz. Kışlık bölüm denilen ve işte cami mimarisi anlayışımızın şekillendiği yer ise….kelimelerin anlamsızlaştığı muhteşemliktedir. Kıble tarafında bulunan iç mekan… duvarlar tamamiyle yeşil,beyaz, mavi çinilerle kaplı. Mihrap, döneminin çini ihtişamını en güzel şekilde sergileyen bir mücevher. Selçuklu, Emevi, Memlük ve Osmanlı sentezinin meydana geldiği ve hiçbir yerde birbirini bu kadar olağan tamamladığı, taş ve ahşap oymacılığına, çini sanatının inceliklerine estetik bir ruh verebilen başka bir eser var mıdır?

          Ramazanoğlu Halil Bey, Piri Mehmed Bey ve Ömer Bey’in çinilerle kaplı türbeleri, kıble tarafında güneydoğu köşesine yapılmış ve külliye içinde medreseye en yakın yerde bulunmaktadır.

          Kudretli Osmanlı Sultanları, Bağdat ve Mısır seferleri esnasında Adana’ya uğrayarak, bu camide namaz kılmışlar ve sarayda konaklamışlardır. Camiin Hünkar Mahfili de sadelik içinde bir ihtişama sahiptir.

          Mihrap ve Minberin hemen karşısında yer alan hanımlar mahfili, kayın ağacından yapılmış ahşap oymacılığı şaheseri olarak, hemen başımızın üstünde yer almaktadır.

          Batı kapısı, efsanevi bir ejderha motifinin altında yer alır. Kapının üstündeki kubbe, portallerin meydana getirdiği, ejderhanın koca karnını tasvir eder. Ejderhalı kubbe hayat ağacı motifleriyle süslüdür. Böyle bir kapı dünyada var mıdır acaba?...

         Ramazanoğulları, Oğuzlar’ın Üçoklar kolunun Dağ Han soyundan Yüreğir Boyu’na mensup bir aile…Asırlardır Adana’yı en iyi şekilde yönetmişler, bilim, kültür, ticaret ve üretim merkezi haline getirmişler. Hem de bölgenin çok farklı nüfus özelliklerine rağmen…Bölgenin demoğrafik ve sosyolojik yapısını çok iyi tahlil edip, bütün bu farklı özellikleri mimariye taşımayı da başarmışlar ve neticede, Oğuzlar’ın tarihi göç yolları üzerindeki kültürel birikimi ve yönetimine girdikleri devletlerin en güzel özelliklerini, muhteşem bir kodlama ile günümüze taşıdıkları Ulu Camiie aktarmışlar.

           Adana Ulu Cami, sözlerin, kelimelerin yetersiz kaldığı bir mekan... O’nun, Adana’da olması muhteşem bir ayrıcalık. Ulu Camii, her ziyaretimde, aklıma her gelişinde… Adana seni daha çok seviyorum.