Türk Nargileleri ve Özellikleri

GELENEKSEL TÜRK NARGİLELERİNİN ÖZELLİKLERİ

Üzerlerinde minyatürler, gravürler, Osmanlı devrine ait motif, desen ve diğer süsleme unsurlarıyla bezenmiş nargilelerin nerede  ve nasıl yapılmış olduğunu hepimiz merak ederiz. Döküm, cam ve seramik gövdeli nargilelilerin yapımında ve çizgilerinde gösterilen özen her birini bir sanat eseri seviyesine çıkarmaktadır.  Nitekim geleneksel nargilelerimizin günümüz teknolojisi ile yapılanlardan  dah üstün olduğunu bir nargile ustası da şöyle itiraf ediyor:

"Nargilelerde eski kalite yok artık, iyi nargilenin şişesi kristal olmasa bile en iyi kalite camdan olmalı. Cam da üfleme usulüyle imal edilmeli. Nargilenin üst kısmı ise pirinç-sarı dökümden yapılmalı. Marpuç ise iyi kalite meşinden olmalı, iyi ıslatılmak, bıçkı ile özenle tıraş edilmelidir. Meşin, boyuna ağaç kalıplara döşenen helezon telin üzerine sarılmalı. Ağaç kökünden yapılma yapıştırıcı kullanılmalı. Makinayla üzerine iplik sarılmalı. Hortumun üzerindeki küçük halı parçası iyi bir nargilede özel olarak dokunmuş bir halı parçası olmalı, ama biz parça döşemelik kamıştan yapıyoruz. Ağızlık, sert, dayanıklı ağaçtan yapılmalı. Ağızlığın orta kısmı fildişi olmalı ama koyun kesiğinden yapılanı da iyidir. Zıvananın üzerine geçirilen ağızlık, kehribardan yapılırdı, şimdi nerde."

Şu ana kadarki araştırmalarımıza kadar nargile aracının yapımında yetişen en eski ustaların eskiden beri  İstanbul ve İzmir'de olduğunu ortaya koymaktadır. Antika özelliği taşıyan, müzayedelerde yüksek fiyatla satılan antik Osmanlı nargilelerinin daha ziyade İzmir ve İstanbul da yapılmış oldukları ortaya çıkıyor. Bu işin meraklıları nargile imalatı ile ilgili bizlerle şu bilgileri paylaşıyorlar.

"Ser dediğimiz metal kısmı bir kaç çeşit malzemeden yapılıyor. Nikel-krom tarzı kaplama yapıyorlar, bakır döküm kullanıyorlar ve bakır tenekeden yapıyorlar. İlk ikisi fena değildir, yalnız üçüncü seçenek zamanla paslanır, kararır. Suyun içinde kalan serin ucu zamanla pas dolar Hem içimde keyif kalmaz, hem de sağlığa zararlı hale gelebilir Nikel olanlar da levha şeklindedir, paslanmaz malzemeden olmasına dikkat edin hafif olurlar.”

En karizması (cam nargile hariç) döküm olandır, zaten normal içimlikler arasında en pahalısı da budur Marpucu da almışken büyük boy alın Çünkü muhtemelen temizliğini iyi yapamayacaksınız, ufak marpuçlar en kısa zamanda tıkanır ya da zarif olduklarından çatlarlar

Lüle, şişe ve diğer aksesuarlar fiziksel özellikler itibarıyla standarttır genelde Yani tamamen keyfinize göre seçersiniz Bunlardan bahsetmiyorum bu yüzden Ama birkaç tane lüle alırsanız iyi olur Aynı lülede farklı tütün kullanmazsanız tatları pek fazla karışmaz birbirine.

Tamamen metalden, ya da tamamen camdan oluşan nargileler de vardır.  Metal olan nargilelerin temizlenme sorunu olacağından pek tavsiye edilmez. Metal nargilelerin iç kısmı görünmediği için de ileri de güvenilmez hale gelecektir.  Metal olanlarının paslanma ve oksitlenme gibi dezavantajları da olacaktır. Cam olan nargileleri kullanmak ise biraz müşküllük çıkartır.  Takım halinde satılan gümüşlü nargileler ise olukça pahalıdır.

Günümüzde nargile geleneği halen devam etmektedir.  Nargile üretimi ile uğraşan firmalar ve ustalar eski geleneği sürdürecek şekilde nargile üretimi yapmaya devam etmektedir. Nargilelerin lüleleri Tophane'de, gövdesi ise genellikle Beykoz'da üretilmeye devam etmektedir. Nargilenin gövdesi gümüş ya da kristalden imal edilmekte bu gövdelerin üzerine eski ve yeni tarzda süslemeler yapılmaktadır. Nargile üzerinde yer alan süslemeler, Türk el işçiliğinin en güzel örneklerini halen sergilemeye devam etmektedir. “ Ağızlıksa kehribardan oyuluyor, çünkü o dönemlerde kehribarın mikrop tutmadığına inanılıyormuş Günümüzdeyse ağızlıklar plastikten ve de tek kullanımlıktır. " (forumalev.net/seviyeli)

 NARGİLE ALETİ  VE BÖLÜMLERİ

Nargile  aleti temel olarak 4 bölümden oluşur:

Ser: Nargilenin uzun gövdesidir. Boyun kısmı dar olmakla birlikte karın kısmına inildikçe çapı genişleyen, yapı olarak sürahiye benzeyen bir parçadır. Cam, metal ve seramikten yapılır.

    Lüle: En üstte bulunan, tömbekinin konulduğu delikli tabladır. Gümüş, pirinç ya da bakırdan yapılmış, oymalarla süslü bir muhafaza ile çevrilidir. Üzerine köz konularak gerekli ısı sağlanır.

    Marpuç: Dumanı şişeden alan ve ağza ulaştıran bölümdür. Bu bölümde kullanılan hortumun iç kısmı koyun ve özel olarak ceylan derisinden yapılır.

    Şişe: İçinde dumanı filtre eden suyun olduğu ve fokurdamaların geldiği bölümdür.

Bunlar dışında nargilenin diğer elemanları ise şöyledir:

    Sipsi: Marpucun ucuna takılan, dumanın içinden çekildiği küçük ağızlıktır. Tercihen kehribardan yapılır, fakat maliyet sebebiyle ve sağlıklı açıdan, genelde tek kullanımlık olması sebebiyle, plastik olanları kullanılır. Mermer ya da gümüş olanları da mevcuttur.

    Tepsi ve rüzgârlık: Tepsi közden düşen külleri toplar, rüzgârlık ise közün sönmemesi ve tepsideki ve lüledeki küllerin etrafa savrulmaması için kullanılır.

    Tömbeki: Nargileye has, kurutulmuş tütünün ince ince kıyılmasıyla elde edilen tütündür.

KAYNAKÇA

1.       https://tr.wikipedia.org/wiki/Nargile

2.       A.Esat Bozyiğit, Milli Kültür Dergisi, Temmuz 1990

3.       https://www.forumalev.net/seviyeli-ciddi-konular/176183-nargile-ve-bilinmeyenler.html

4.       https://www.nargile.cc/tr/cesitler.asp

5.       https://www.balikesirilrehberi.com/metropol-nargile-evi.html