bu eser 13.08.2013 tarihinde günün yazısı seçilmiştir


YUNUS EMRE (­­1240/41-1320/21)

            XIII. yüzyıl şairlerindendir. Yaşamı üzerine kesin bir bilgi yoktur.Çeşitli  kaynaklardan  Sultan Orhan (Aşık paşazade) ya da Yıldırım Beyazıt dönemlerinde yaşadığı, ölüm tarihinin 1439 olduğu belirtilse de Risaletü'n -Nushiyye adlı  mesnevisinin H.707'de (1307/8)yazmasından yola çıkarak XIII. yüz yılın son yarısıyla XIV. başlarında yaşadığı konusunda birleşmektedirler. Adnan Erzin'in bulunduğu (TTK Belleten  C.XIV. 53.  Ocak 1950) bir belgeye dayanarak da H. 638'de (1240/41) doğduğu 82 yıl yaşadığı ve H. 720'de (1320/21) öldüğü kabul edilmektedir. Doğduğu yer ise Eskişehir'in Mihalıççık ilçesine bağlı Sarayköy kabul edilmiştir.

            Yunus Emre, dili, düşünceleri, işlediği konularla Anadolu'da gelinen Türk edebiyatının öncülerindendir.O,Halk ve Tekke şiirini değil Divan şiirini de etkilemiştir.Çağlar boyunca yaşarlığını sürdürmüştür.Hece ve aruz yazdığı şiirlerin de sevgiyi temel almıştır.Tasavvufla,İslam düşüncesiyle beslenen dizelerinde insanın kendisiyle, nesnelerle,Allah'la ilişkilerini ölüm,doğum,yaşama bağlılık Allah'ın adaleti,İnsan sevgisini konu olarak işlemiştir.Çağına egemen olan düşünüş biçimini kültürü konuşulan dille,yalın akıcı bir söyleyişle dile getirmiş;kendiden önce yetişmiş İran ozanlarının çağdaşlarının yapıtlarında geçen kavramlara yen bir öz yeni bir deyiş katmıştır.Bu yanıyla tasavvuf düşüncesini, Alevi,Bektaşi inançlarının zenginleştirmiştir .Kendi adına bağlanan Tekke şiirinin Anadolu'daki ilk temsilcilerinden olmuştur.En karmaşık sorunları özellikle birlik (Tevhit),yaratılış,evrenin var olduğunu şiirlerinde göstermiştir.Sevgi,umut ve inanç  iç içe durmaksızın birbirine dönüşerek şiirinin özünü oluşturdu.Bu öz ve biçim özellikleri halk topluluklarınca benimsenmesine ,şiirlerinin bestelenerek tekkeler de okunmasına, kendisinden sonra Yunusların türemesine ozanı bilinmeyen anonim ürünlerin verilmesine,Türk şiirinde "Yunus Tarzı" denilen  bir değer ölçüsünün kullanılmasına yol açtı.Yunus Emre şiirlerinin hepsini Risaletü'un-Nushiyye adlı mesnevisinde toplamıştır.

            Son olarak, Yunus Emre,güçlü şairliğinin yanı sıra dönemin dilini kullanmakta gösterdiği başarı düşüncelerini işlediği konularda halk ve tekke şiirinden başka Divan şiirini de etkilemiş.Anadolu'nun yetiştirdiği bir bilge insandır.

 

                        "İşitin ey yarenler, AŞK bir güneşe benzer,

                        AŞK'I olmayan kişi, misal-i taşa benzer."

Kaynakça

Mine Mengi, Eski Türk Edebiyatı Tarihi,Ank.2012

Atilla Özkırımlı, Türk Edebiyatı Tarihi Cilt II. ,İst.2004