Zamanlar ve Türkçede Zaman Ekleri

ZAMAN EKİ

Kelime türü:   İsim –-  Dilbilimde bir terim

  TANIMLAR:

ZAMAN VE ŞEKİL EKLERİ

Fiilde anlatılan  iş , oluş, kılış,, hareket ve  durumun bağlı bulunduğu zamanı gösteren ve zaman kavramanı veren ek veya eklere denir.

1. Bilinen Geçmiş Zaman Eki: "-dı/-di/-du/-dü" "-tı/-ti/-tu/-tü"

 Görülen/şahit olunan  yapıldığı bilinen  bir fiilin  hikâye edilmesi veya  yapıldığının haber verilmesini sağlayan ekler:

Geldim, gittim, gördüm , koştum, aldım susadım , , söylediniz, ağladılar...  ağlamadım, anlamadı, anlamadı mı, bilmedi mi 

2. Öğrenilen Geçmiş Zaman Eki: "-mış/-miş/-muş/-müş"

Görülmeyen/şahit olunmayan, bilinmeyen, yapıldığı başkalarından öğrenilen, eylemleri bildiren ek.

Üzülmüşsün, uyumuşum, konuşmuşsun, sevmemiş, durmuşuz, bilememişsiniz, almışlar...  almış mı, görmüş mü görmemiş mi,  görmemiş  mi, gelmemiş  mi

3. Şimdiki Zaman Eki: -yor

İçinde olduğumuz zamanda yapılan, hâlen yapılmakta olan bir işin vb. anlatılmasını/bildirilmesini sağlayan ek

Ağlıyor, susuyor, bilmiyor, gelmiyor, anlamıyor,  alıyorum , koşuyor, ölüyor , ağlıyor mu, ağlamıyor,

4. Gelecek Zaman Eki: "-acak/ecek"

Eylemin gelecekte olacağın gelecekte yapılacağını, ,  meydana geleceğini bildiren ek

,Ölecek, tütecek , sönecek, sönmeyecek, alacak mı,  gelecekler mi

5. Geniş Zaman Eki: "-r" ; "-ar/-er"; "-ır/-ir/-ur/-ür"

İş oluş, kılış, hareket veya durumun , geçmişte yapıldığını, gelecekte de yapılacağını, şu an da yapılmakta olduğunu ifade eden zaman. Yapılması adet olmuş, yapılması sürekli olan eylemler için kullanılır.

Ağlarım, ağlatamam; hissederim, söyleyemem

Gezer, tozar, eve gelirler,

Olumsuz hali

• Gel-i-r-im>gel-me-m                     ek yok

• Gel-i-r-sin>gel-me-z-sin                z

• Gel-i-r>gel-me-z                            z

• Gel-i-r-iz>gel-me-y-iz                    ek yok

• Gel-i-r-siniz>gel-me-z-siniz           z

• Gel-i-r-ler>gel-me-z-ler                 z