Azl Nedir Aruz Vezninde Azl

 Azl Nedir Arzu Vezninde Azl

Osmanlıca yazılışı: azl : عزل

Azl kelimesi Arapça kökenlidir. Osmanlıca sözlüklerdeki sözlük anlamları:

Edebiyatta Arzu Vezninde Azl 

Azl sözcüğü edebiyatta aruz vezni ile alakalı terim bir anlamda da kullanılır. Aruz vezni tabiri olarak azl ,sonu nun ( n ) harfi ile biten bir heceden önceki kısa sesliyi söylerken uzun okumak işlemine denir. [1]

Bu durumda azl,  Osmanlıcadaki “ nun “, günümüz Türkçesindeki “ n “ harfinden önceki sesli harfi sesli olarak okurken imaleli yani kısa sesliyi uzatarak, uzun sesli gibi okumak anlamına gelir. ( bkz  Aruz Terimleri: Takti -Vasl- Med -İmale- Zihaf -Kasr Nedir ve Örnekler )

Azl yapılırken hecenin açılması veya kapatılması söz konusu değildir. Veya tefile nin o hecesini vezne uydurmak için yapılan sesli kısaltmak veya uzatmak işlemi değil, sadece okunurken o sesliyi kısa veya uzun okumaktır. Yani sesli okumadaki imale veya zihaftır denilebilir. Bu uygulamanın “nun” dan önceki seslerde yapılması uygun görülmüş diğerlerinde hata kabul edilmiştir.

Perîşan hâlin oldunm sormadın hâlî perîşanım

Gamından dirde düştüm kılmadın tedbirî dermânım 

Bu şiirdeki perîşan , perîşanım, dermânım kelimelerinde ki nun ( n) harfinden önceki sesler kısa oldukları hale okunurken uzun sesli gibi okunmaktadır.

Kaynakça

[1] Tahir’ül Mevlevi, Edebiyat Lüğati, İstan. 1973, shf 21