Bâkıl Kimdir Meşhur Kuş Beyinli Arap

Bâkıl Meşhur Kuş Beyinli Arap

Kuş beyinli ve söz söylemekten aciz bir Arap’ın adıdır. Bâkıl  kelimesi bu Arap’ın adından hareketle geri zekalı, söz söylemekten aciz meramını ifade edemeyen  kişiler yerine kullanılmış, bazı deyimlerin ve mesellerin oluşmasına yol açmıştır.  “A’yamnin Bâkıl,”  yani Bâkıldan daha beceriksiz deyimi bunlardan biridir. [1]

Bakıl karakteri divan ve Arap edebiyatlarının meşhur cahili salağının adı olmuştur. Bakıl en tanınmış hali ile Divan şiirinde kullanılan meşhur bir Arap salağıdır.[2]

Bâkıl adlı Arap’ı bu kadar meşhur eden divan şiirimize de geçmesine vesile olan özelliği onun konuşmaktan aciz olması yanında hakkında anlatılan bir kıssanın  oldukça yaygınlaşmış olmasıdır.  A. Talat Onay adı geçen eserinde bu kısa hikâyeyi şöyle anlatır: “ Bâkıl  bir gün pazardan on dirheme bir  ahu yavrusu alır ve  büyük bir sevinçle evine gitmektedir.  Yolda bir tanıdığına rast gelir. Tanıdığı adam ahuyu görüce  “ Ahu’yu kaç paraya aldın Bâkıl?”  diye sorar.

Bâkılda “ on dirheme aldım” demeye dili dönmediği için  iki elini ve parmaklarını açıp  dilini de uzatınca ahu kollarından kurtulup kaçar. “[3]

Bâkıl’ı meşhur eden bu kıssalar ve fıkralar nedeni ile  Bâkıl, kelimesi “ güzel ifade edemeyen, dili dönmeyen Bâkıl gibi anlatabilen manalarında  kullanılmış,   Bâkıl divan şiirimizde  kuş beyinli denmek istenen  kimi kişilere benzetilen bir malzeme olarak kullanılmıştır.

Bezm-i cühhalde Hassan ile Bakıl birdir.    Ayni

Görüp Adnan u Kahtân ın fesahat  âzmayânı
Belagatle tamam i’cazını Bâkıl’dan  âyâdır.       Sünbülzade Vehbi      

Bak şu etâr-ı galai-fehmine çerh-i dûnun
Re'y-i Bâkıl geçiyor akl-ı Felâtun yerine    Süleyman Fehîm


 "Alçak feleğin (yani zamanın) şu yanlış anlayışına bakın  Eflatunun  aklı yerine Bakıl’ın   tercihini seçiyor.

KAYNAKÇA

[1] A. Talat Onay, Edebiyatımızda Mazmunlar, MEB 1996- S. 129

[2] https://edebiyatvesanatakademisi.com/post/bakil-nedir-kimdir/133676

[3] A. Talat Onay, Edebiyatımızda Mazmunlar, MEB 1996- S. 129