Binnaz Adlı  Oyunu ve Yusuf Ziya Ortaç

 

Binnaz adlı oyun Hecenin Beş Şairi olarak da adlandırılan Beş Hececilerden   Yusuf Ziya Ortac’ın   yazmış olduğu hece ölçüsü ile yazılmış ilk tragedyası olan üç perdelik manzum bir tiyatro oyunudur.  Binnaz adlı oyun Türk edebiyatında hece ölçüsü ile yazılmış ilk trajedi olduğu gibi yazarın da yazdığı ilk oyun olmaktadır.

 Yusuf Ziya Ortac’ın Binnaz adlı oyunu 1918 yılında yazılmış aynı yıl içinde ya 1919 da da ilk kez sahnelenmiştir.  [1]Binnaz adındaki bu tiyatro oyunu tiyatro tarihimizde heceyle yazılmış başarılı ilk manzum piyes olarak kabul edilir. Yayınlandığı yıllarda da oldukça ilgi gören bu oyun , Cumhuriyet ilan edildikten sonra da alaka görmeye devam etmiş, Binnaz iki kez sinema filmi olarak da çekilmiştir.^[2]

Yusuf Ziya Ortaç'ın bu oyunu, manzum olarak ve hece vezniyle yazmış olduğu gibi Milli Edebiyatın Yeni Lisan ‘da özetlenen halkın anlayacağı sade ve öz Türkçe bir dille yazmıştır.  Sokakta rastlanılan, evde iş yerinde konuşulan sade Türkçe ile yazılmış bu oyun o dönemin edebi anlayışına aykırı gelecek kadar halkın zevkine ve dil anlayışını yansıtmıştır.

Binnaz adlı eseri ilk oyunu olmakla birlikte Yusuf Ziya Ortaç'ın en başarılı oyunu olmayı da başarmıştır. Edebiyata şiir ile giren daha ziyade şair olarak tanınan Yusuf Ziya Ortac’ın   Binnaz’dan sonra yazdığı Latife (1919), Kördüğüm (1920) Nikâhta Keramet (1923)[3] adlı oyunları Binnaz adlı oyunu kadar başarılı olamamıştır.

 

OYUNDA KARAKTERLER

 

Binnaz: . Lale Devrinin en ünlü ve güzel kadınlarındandır. Başka şehirlerden bile görmeye gelenler vardır.  

Efe Ahmet: Yeniçeri ve yiğit bir delikanlıdır. Binnaz’ın uğruna her deliliği yapacak çılgın biridir.

Hamza: Binnaz’ı görmeye gelmiş Efe Ahmet tarafından yaralanmıştır.

 

BİNNAZ ADLI OYUNUN KONUSU VE KISA ÖZETİ

Oyun, Osmanlı İmparatorluğu’nun eğlence dönemi olan Lale Devri döneminde geçmektedir.  Oyun Binnaz adındaki çok güzel bir kıza âşık olan iki gencin Binnaz’ı elde etmek ve onu elinden almak isteyenlerle savaşmak zorundadır.  Oyun, Binnaz ve Efe Ahmet’in giriştiği bu aşk mücadelesine dayanır.  Oyun ön planda bir aşk mücadelesini yansıtırken arka planda devletin aczi ve devlet adamlarının eğlenceye düşkünlüğüne yapılan eleştiri bulunmaktadır.

Lâle Devri’nde devlet adamları, sadrazam ve mahiyetindekiler zevk ve eğlenceye dalmışlarken Payitaht’ın içinde pek çok yasadışı işler de çoğalmış,  ayrıca devleti yönetenler zevk ve sefa içindeyken düşmanlar Osmanlı topraklarını talan etmeye başlamışlardır. Binnaz,  güzelliği ve fettanlığı ile büyük bir şöhret kazanmış ona aşık olan Yeniçeri askeri Efe Ahmet’de onu kendisine iat bırakmak için büyük bir gayrete girmiştir.

Efe Ahmet, Hamza adlı birisini saldırganların elinden kurtarmıştır. Hamza da bu iyiliğinin karşılığında Efe Ahmet’e üzeri işlemeli kıymetli bir hançer verir. 

Ancak,  Hamza buna rağmen Ahmet Efe'nin âşık olduğu Binnaz’ın peşine düşer.  Zeten yolsuzluklar ve kanunsuzluklar ile savaşan, Efe Ahmet bunu fark edince Hamza’nın kendisine verdiği hançer ile Hamza’yı yaralar . Develeti aciz bırakanlar ile müücadele ederken devletini acze düşürenlere karşı da isyan etmek zorunda kalmış olan Yeniçeri askeri Ahmet Efe’nin verdiği bu savaş onun en sonunda hapse düşmesi ile ve başarısızlıkla sonuçlanacaktır. Hamza’yı yaralayan Efe Ahmet idam cezası ile yargılanır.

Ancak Hamza daha önceden hayatını kurtaran Efe Ahmet’i affeder.  Efe Ahmet ise bu şekilde kurtarılmayı nefsine ağır  görüp af kağıdını sevgilisinin önünde yırtarak cellatlara teslim olur.