Rum Ülkesi Diyar-ı Rum ve Rumeli Nedir

Diyar-ı Rum ve Rumeli Nedir

Diyar- Rum (Rum Ülkesi - Rum Bölgesi)

Rum,  kelimesi Romeos (Romalı) sözcüğünden Rum haline dönüşmüş Malazgirt savaşı öncesi Romalıların ( Bizans- Doğu Romalı) yurdu olarak ve Anadolu coğrafyasını ifade eden bir sözcük olarak kullanılmıştı.  Anadolu Türk ülkesi olmadan önce Araplar, İranlılar, Türkler ve diğer doğulu ülkeler Rum,  sözcüğü ile Bizans ülkesini kast ediyorlardı.

Eskiden Anadolu dışında yaşayan Müslümanlar, Araplar ve Acemler, Anadolu’ya diyar-ı rum diyorlardı.  Diyar-ı rum’dan kasıt genel olarak Romalıların veya Bizanslıların yurdu. Anadolu’daki Romalılar veya Bizanslılardı.

Anadolu ilk önce Romalıların, daha sonra da Doğu Roma imparatorluğu ve devamı olan Bizanslıların egemenliği altında kalmış,   Anadolu, Araplar ve Acemlerin hafızalarına diyar-ı Rum yani Roma yurdu olarak kazınmıştı.

Selçuklu Türkleri de Anadolu’ya diyar-ı rum diyordu ve Malazgirt savaşından sonra Anadolu’yu zapt etmelerine rağmen bu topraklara diyar-ı rum demeye devam etmişlerdi. Nitekim Anadolu Selçukluları kendi ülkelerine rum diyarı demeye devam etmişlerdi. Diyar-ı Rum tabiri Selçuklulardan sonra Osmanlı coğrafyasının da adı olarak devam etti.  Anadolu’daki Türkler kendilerine bu nedenle Rumi diyebiliyorlardı.

Nitekim Memluk Sultanları Osmanlı padişahlarına Diyar-ı Rum’un Sultanı olarak hitap ediyorlardı.

Ancak İstanbul’un Türkler tarafından alınmasından sonra ise yavaş yavaş Ortodoks Yunanlıları ifade eden bir sözcük haline gelmişti. ( bkz Rûm Nedir Rumî Şiirlerde Rûm )

Rumeli Kavramı

Osmanlılar Trakya’ya geçip Balkanlar Yunanistan ve Makedonya’ya doğru yayıldıkça diyar-ı Rum sözcüğü Osmanlıların vatanı anlamı ile bu bölgeleri de içine almaya başladı. Hatta sözcük Bizans ve Hristiyan kavramını da taşımaya devam ettiği için İstanbul’un batısını ifade etmesi açısından Osmanlının Batıdaki topraklarını ifade eden hali daha baskın hale geldi. Osmanlılar Avrupa kıtasındaki fethettikleri yerlere Rumeli demeye başlamışlardı. Böylece Rumeli sözcüğü Hristiyanlardan alınan Osmanlı toprakları anlamında kullanılmaya başlanmıştı.  

Sonraları Rum sözcüğü gide gide Yunanlı, Yunanlıların yaşadığı yer anlamında kullanılmaya başlandı. Rum sözcüğü zamanla Yunanlı, anlamına dönüşürken, Rumeli ise Osmanlıların Hıristiyanlardan zapt ettiği batıdaki Osmanlı toprakları anlamında kullanıldı.

Rumeli Neresidir

Dolayısı ile Rumeli;  İstanbul’un fethinden önce İstanbul’du.  Daha sonra ise Osmanlıların Kuzey Bulgaristan, Batı Arnavutluk ve Mora Yarımadası, Güney Arnavutluk, Selanik, Trakya ve Makedonya'nın dâhil olduğu bölgelerin adı olmuştu. Nitekim Osmanlı toprakları Anadolu ve Rumeli kazaskerliği olarak iki kazaskerlik ile idare edilmeye başlanmıştı.

Rum, Rumeli, Diyar-ı rum şiirlerimizde de sık sık geçer. Rum sözcüğü bir çeşit içki ( İngiliz içkisi rom ) , meyhaneci,  Rumeli dilberi, Rum meyhaneci veya Rum saki manaları ile karşımıza çıkar. Eski devrilerde Anadolu’da halk tarafından işret pek makbul görülmese Rumeli’de meyhaneler hep açık kalmış, Hristiyan gençler ise meyhanelerde sakilik yapmışlardı.

Buse lütfedip gözümün kanlı yaşın sildi dost

Rumeli dilberleri daim kadeh-perdaz olur   Necati

Çin ellerinin çün gözü ahuların öğme

Ey hâce bu Rum elleridir bunda neler var?  Bağdatlı Ruhi

Galiba ahir zaman olmuş durur yoldaşlar

Rumelinde her taraftan fitneler kaldırır baş  Hayreti