Edip Ayel Hayatı ve Şairliği

Edip Ayel

(d. İstanbul,23 Ağustos 1894 / ö. İstanbul, 17 Ocak 1957) şair, yazar, öğretmen

Babası Temyiz Mahkemesi azalarından Hâfız Mehmet Emin Bey’dir. Şair, 23 Ağustos 1894’de İstanbul’da doğmuştur.

İlk ve orta öğreniminden sonra Galatasaray Lisesini bitiren Edip Ayel,[1] yükseköğrenim için babası tarafından Fransa’ya gönderilir ve orada ziraat teknolojisi eğitimi alarak 1914 yılında İstanbul’a dönmüştür.

Esasında babasının arazileri üzerinde ziraat yapmak gibi bir düşüncesi vardır. Babası tarafından da Paris’e gönderilmesinin gerekçesi de budur. Fakat babasının bütün arazilerini satması üzerine şairin aldığı ziraat tahsilini arazileri üzerinde kullanma düşünceleri boşa gitmiş olacaktır.  Bunun üzerine Edip Ayel, Paris’ten döndükten sonra sekiz yıl boyunca çok çeşitli işlerde çalışmak zorunda kalır. Paris’te gördüğü ziraat eğitimi pek işine yaramasa da iyi düzeyde Fransızca öğrenmiş olması sebebiyle Fransızca öğretmenliği yapmaya başlar. 11 Ekim 1922 tarihinde Fransızca öğretmeni olarak atanarak çok sevdiği öğretmenlik mesleğine başlar. [2]

Davutpaşa Lisesi, Çatalca Lisesi, Kabataş Lisesi, Beyoğlu Erkek Lisesinde Fransızca dersleri okutan Edip Ayel’in son görev yeri İstanbul Erkek Lisesi’dir. 1938’de Fransa’da bir şiir yarışmasında birincilik kazanır. Bu ödül onun mesleği açısından hayli onur verici olmuştur.  İstanbul Erkek Lisesi’ndeki Fransızca öğretmenliğinden 1 Ekim 1955’te emekliye ayrılıncaya kadar kendini öğrencilerine adayan Edip Ayel, hiç evlenmemiştir.[3]

1922-1935 yılları arasında 13 boyunca öğretmenlik yapan Edip Ayel, 17 Ocak 1957’de İstanbul’da ölmüştür.[4]

Şiire Fransa’da bulunduğu yıllarda başlamış ilk şiirlerini Fransızca olarak yazmıştır.  Onun şiirleri Fransızca Şiirleri adlı antolojide yer bulmuş olması ayrıca dikkat çekicidir. 1938’de Fransa’da düzenlenen bir şiir yarışmasında birincilik ödülünü kazanmış olması da şairlik kariyerindeki önemli başarılarından biridir. Fransa’daki öğrenimi esansında oldukça iyi düzeyde Fransızca öğrenmiş olan şair Fransızca dilbilgisi kitapları da yazmıştır.

Türkiye’deki önemli başarılarından birisi 1935 yılında söz ve bestesi kendine ait olan ”Şuh Kadın“ ve ”Benim Ol“ adlı iki tangosudur. Bu iki tango o yıllarda bir hayli popüler olmuşlardır.[5]  Basın hayatında ve şairlik alanında kendinden söz ettirmesi Ağustos 1941 tarihinde Yusuf Ziya Ortaç ve Orhan Seyfi Orhon ile birlikte çıkarmaya başladıkları Çınaraltı mecmuası sayesindedir. Çınaraltı, Edip Ayel’in Türkçe şiirlerini yayımladığı ilk mecmuadır ve bu mecmuanın şair kadrosu içerisinde en çok şiiri yayımlanan isim de Edip Ayel olmuştur. [6]

Edip Ayel,  batı edebiyatına ait hiç bilinmeyen nazım şekillerini Türk edebiyatında ilk kez kullanan şair olarak da dikkatleri üzerine çekmiştir. Ayrıca Çınaraltı dergisinde bu nazım şekillerini tanıtan pek çok yazı yazmıştır.

Edip Ayel’in şiirlerinde “aşk, ferdî ıstıraplar, tarih, İstanbul ve Atatürk başlıca temalardır. Atatürk için şiirler yazan şair Atatürk’ü Türklerin son peygamberi ilan edecek kadar ileri gitmiş olmakla da itham edilmiş bu konuda adeta Behçet Kemal Çağlar ile yarışmıştır.  

Bir şiirinde:  

Cennetse bu yurt, sen onu buldundu harâbe
Bir gün olacaktır anıtın Türklüğe Kâbe.

Diyecek kadar Atatürk sevgisini abartmıştır. Bazı şiirlerinde divan şiirini Türkçeleştirmek ve günümüze uyarlamak amacını gütmüş sade bir dille ve aruz kalıpları ile şiirler yazmıştır. Bu tür çalışmaları içderisinde en önemli şiir “Lale” adlı şiiridir. Aliterasyon sanatının en güzel örneklerinden biri olan bu şiir ile oldukça tanınmıştır.

”İstanbul“ konulu pek çok şiir yazmıştır.  İstanbul, onun şiirlerinde kendi başına bir tema olarak karşımıza çıkmaktadır. İstanbul’un pek çok semtini ve mimarî eserlerini şiirlerinde işlemiştir.

Şiirlerinde ahenge ve musikiye değer veren Edip Ayel, şiir geleneklerimize sadık kalarak yeni arayışlar içine girmiş ama sonraki zamanlarında serbest şiirler de yazmıştır.  Biçim kaygısından ve aşırı şekilcilikten şiirin özünü ihmal eden bir şiar olarak değerlendirilmiştir.
 

Eserleri: İki Fransızca, İki Türkçe şiir kitabı vardır. Türkçe şiir kitapları: Neoklasik Mozaik: Şiirler (1944), Şehrâyin (1953).

 KAYNAKÇA

[1] Dr Aslan Tekin Edebiyatımızda İsimler, Elips Yayınları, Anka. 2005, s

[2] Dr Aslan Tekin Edebiyatımızda İsimler, Elips Yayınları, Anka. 2005, s

[3] ] Necati TONGA, EDİP AYEL’İN ŞİİRLERİNDE İSTANBUL, Türkoloji.cu.edu.tr/YENI TURK EDEBIYATI/

[4] Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (18. bas. 1999),

[5] ] Necati TONGA, EDİP AYEL’İN ŞİİRLERİNDE İSTANBUL, Türkoloji.cu.edu.tr/YENI TURK EDEBIYATI/

[6] ] Necati TONGA, EDİP AYEL’İN ŞİİRLERİNDE İSTANBUL, Türkoloji.cu.edu.tr/YENI TURK EDEBIYATI/