14.11.2020
Haçı Suya Atmak
Haçı suya atmak ve arkasından suya dalarak sudan bulup çıkarmak âdeti Ortodoks Hıristiyanlarının binlerce yıldır devam ettirdikleri bir gelenektir.
Hz. İsa'nın doğum günü ve vaftiz edilişini kutlamak amaçlı yapılan bu gelenekler her yılın aynı gününde asırlardır tekrar edilmektedir. Bu gelenek şu şekilde yapılır. Yüksek bir yerden denize, göle veya ırmağa bir haç atılır. Bu geleneğe göre atılan sudan hacı bulup çıkarmak için hazır bekleyen Hıristiyanlar, hac suya atıldıktan sonra o yüksek yerden suya atlayarak suya atılmış olan ve suyun dibine düşen hacı bulmak için kıyasıya mücadeleye girerler. Hacı sudan bulup çıkaran ise o güne hazırlanmış olan hediyeyi orada hazır olan Hıristiyan din adamından alarak ödülü kazanmış olur. Örneğin İstanbul'da dahi her yıl 6 Ocak'ta bu tören düzenlenilmektedir.
Hıristiyan âleminde haçı suya atmak âdeti divan edebiyatına da girmiş bir konudur. Hıristiyan inanışına göre, Hz. İsa, Ürdün nehrinde vaftiz edilmiştir. Bu olayı temsilen Hıristiyanlar eski takvime göre kasımın yetmiş üçüncü günü, yeni takvime göre de 6 Ocak’ta yapılan adı eski dilde “ ilkâ-yı salib fi’l mâ “ [1]adı verilen bir tören yapıyorlardı. Günümüzde haçı suya atmak adı ile yapılmaya devam eden bu tören deniz, göl ve nehirlere yakın olan kiliselerdeki cemaat ve ruhani temsilciler tarafından yapılmaya devam edilmektedir.
Suya haç atma ve sudan haçı çıkarma töreni Ortodokslar tarafından her yılın 6 Ocak günü yapılan kutsal bir törendir. [2] "Hz İsa, mabetteki kâhinlere ve rahiplere gösterilmesi 12 günlük bebek iken gösterilmiştir. Bu ise 6 Ocak gününe denk gelmektedir. “[3]
Bu tören şöyle yapılır. Kilise de yapılan ayinin ardından cemaat ve ruhani temsilciler sahile gider. Papaz ve cemaat sabah güneşi doğduktan sonra sahilde veya bir su kıyısında toplanır. Papaz haçı eline alarak dualar okur. “ Kutsal haç, dualar eşliğinde ruhani lider tarafından suya atılır. - çaya, denize, nehre, göle vb- Burada bulunan gençler suya atlayarak, haçı almak için yarışmaya başlar. Suya dalan gençler su içine düşen haçı bulmak için mücadeleye girişir. Haçı su içinden bulup çıkaran kişi, haçı alarak papaza teslim eder. Haçı bulup getiren kişi ruhani lider tarafından kutsanır ve bir altın haç ile veya başka şekillerde ödüllendirilir.”
A. Talat Onay’ın verdiği bilgilere göre de Haçı bulup getiren kişinin üzerinden akan sular kutsal kabul edildiğinden bir kaba toplanır. [4] Bu ayin aynı zamanda suların kutsanmasını da temsil eder ve bu ayin Ortodokslar tarafından İstanbul'un sahil semtlerinde her yıl tekrar edilmekte ve Ortodoks kiliselerinde bu ayin halen yapılmaya devam edilmektedir.
Bu ayin dilimize Haçı suya atmak olarak yerleşmiş olduğu gibi, edebi eserlerimize ve şiir dünyamızda da çeşitli vesileler ile yer almıştır.
Ârız üzre zülf salmış ol habibÖyle kim kâfir suya salar salib
Bu şiirde “ yüzünün üstüne zülfünü dökmüş olan sevgilinin zülüfleri renginden dolayı papaza benzetilmiş, su gibi berrak olan sevgilinin yüzüne -siyah cübbesinden dolayı papaza benzetilen -
Saçların dökülmesi haç çıkarmak için suya dalan Hıristiyanların suya dalmasına benzetilmiştir.
KAYNAKÇA
[1] A. Talat Onay, Eski Edebiyatımızda Mazmunlar, MEB , 1996, shf 250
[2] https://www.enfal.de/dinlertarihi/dinler%20tarihi/dinlertarihi/110.htm
[3] https://www.birgun.net/haber-detay/halic-ve-yenikoy-de-gencler-hac-cikarmak-icin-suya-girdi-99887.html
[4] A. Talat Onay, Eski Edebiyatımızda Mazmunlar, MEB , 1996, shf 250
Yorum Yapmak için Kayıt Olun veya Giriş Yapın
Mete Han
4 years ago
Esa Resmi Hesap
4 years ago
Esa Resmi Hesap
4 years ago
Mete Han
4 years ago