Haçı Suya Atmak Nedir Hz İsa'nın Vaftiz Günü

 Haçı Suya Atmak

 Haçı suya atmak ve arkasından suya dalarak sudan bulup çıkarmak âdeti Ortodoks Hıristiyanlarının binlerce yıldır devam ettirdikleri bir gelenektir.  

Hz. İsa'nın doğum günü ve vaftiz edilişini kutlamak amaçlı yapılan bu gelenekler her yılın aynı gününde asırlardır tekrar edilmektedir.  Bu gelenek şu şekilde yapılır. Yüksek bir yerden denize, göle veya ırmağa bir haç atılır. Bu geleneğe göre atılan sudan hacı bulup çıkarmak için hazır bekleyen Hıristiyanlar, hac suya atıldıktan sonra o yüksek yerden suya atlayarak suya atılmış olan ve suyun dibine düşen hacı bulmak için kıyasıya mücadeleye girerler. Hacı sudan bulup çıkaran ise o güne hazırlanmış olan hediyeyi orada hazır olan Hıristiyan din adamından alarak ödülü kazanmış olur. Örneğin İstanbul'da dahi her yıl  6 Ocak'ta bu tören düzenlenilmektedir. 

Hıristiyan âleminde  haçı suya atmak âdeti divan edebiyatına da girmiş bir konudur.  Hıristiyan inanışına göre, Hz. İsa, Ürdün nehrinde vaftiz edilmiştir. Bu   olayı  temsilen  Hıristiyanlar  eski takvime göre kasımın yetmiş üçüncü günü, yeni takvime göre de   6 Ocak’ta  yapılan  adı eski dilde  “ ilkâ-yı salib fi’l mâ “  [1]adı verilen bir tören yapıyorlardı. Günümüzde haçı suya atmak  adı ile yapılmaya devam eden bu tören  deniz, göl ve nehirlere yakın olan kiliselerdeki cemaat ve ruhani temsilciler tarafından yapılmaya devam edilmektedir. 

Suya haç atma ve sudan haçı çıkarma töreni Ortodokslar tarafından  her yılın 6 Ocak günü yapılan kutsal bir törendir. [2]   "Hz İsa, mabetteki kâhinlere ve  rahiplere gösterilmesi 12 günlük bebek iken gösterilmiştir. Bu ise 6 Ocak gününe denk gelmektedir. “[3]

Bu tören şöyle yapılır. Kilise de yapılan  ayinin ardından cemaat ve ruhani temsilciler  sahile gider.  Papaz  ve cemaat sabah güneşi doğduktan sonra sahilde veya bir su kıyısında toplanır.  Papaz haçı eline  alarak dualar okur. “ Kutsal haç, dualar eşliğinde ruhani lider tarafından suya atılır. - çaya, denize, nehre, göle vb-  Burada bulunan gençler suya atlayarak, haçı almak için  yarışmaya başlar. Suya dalan gençler su içine düşen haçı bulmak için mücadeleye girişir.  Haçı su içinden bulup  çıkaran kişi,  haçı alarak papaza teslim eder. Haçı bulup getiren kişi ruhani lider tarafından kutsanır ve bir altın haç ile veya başka şekillerde ödüllendirilir.”

A. Talat Onay’ın verdiği bilgilere göre de Haçı bulup getiren kişinin üzerinden akan sular kutsal kabul edildiğinden   bir kaba toplanır. [4] Bu ayin aynı zamanda  suların kutsanmasını  da temsil eder ve   bu ayin Ortodokslar tarafından  İstanbul'un sahil semtlerinde her yıl tekrar edilmekte   ve Ortodoks kiliselerinde   bu ayin halen yapılmaya devam edilmektedir.

Bu ayin dilimize Haçı suya atmak olarak yerleşmiş olduğu gibi, edebi eserlerimize ve şiir dünyamızda da çeşitli vesileler ile yer almıştır.

Ârız üzre  zülf salmış ol habibÖyle kim kâfir suya salar salib

Bu şiirde  “  yüzünün üstüne zülfünü dökmüş olan sevgilinin  zülüfleri renginden dolayı papaza benzetilmiş, su gibi berrak olan  sevgilinin yüzüne  -siyah cübbesinden dolayı papaza benzetilen -

Saçların dökülmesi  haç çıkarmak için suya dalan Hıristiyanların suya dalmasına benzetilmiştir.

KAYNAKÇA

[1] A. Talat Onay, Eski Edebiyatımızda Mazmunlar, MEB , 1996, shf 250

[2] https://www.enfal.de/dinlertarihi/dinler%20tarihi/dinlertarihi/110.htm

[3] https://www.birgun.net/haber-detay/halic-ve-yenikoy-de-gencler-hac-cikarmak-icin-suya-girdi-99887.html

[4] A. Talat Onay, Eski Edebiyatımızda Mazmunlar, MEB , 1996, shf 250