Haydar Reis Nakkaş Niğari

HAYDAR REİS (NAKKAŞ NİGARİ)

“Galatalı” lakabıyla tanınmıştır. 16. yüzyılın şair, nakkaş ve denizcileri arasında “Nigari” mahlasıyla ayrı üne sahip olan HAYDAR REİS (NAKKAŞ NİGARİ) yurt içinde ve yurt dışında, tanınmış bir Türk büyüğü olarak sanat tarihlerine geçmiştir.

Büyükbabası satrançta Abdülkadir adıyla ün yapmış, devrinin satranç oyununda meşhur bir satranç ustası olup, bu konuda bir risale yazmıştır. Haydar Reis, 16. yüzyılda minyatür sanatında değişik bir üslup yaratmış, batılılar da kendisini “Türk Ekolünün Ressamı Haydar Bey” ve “Muhteşem Süleyman’ın Ressamı Haydar Bey” adı ile kaynaklarına geçirmişlerdir. Bilhassa Kaptan-ı Derya Hızır Hayrettin (Barbaros) Paşa’nın devrinde, onun portresini yapan ilk Türk denizci sanatkâr olarak da ayrı bir üne sahiptir. Sultan II. Selim daha şehzadeliği sırasında Haydar Reis’in denizcilikteki ününün yanı sıra minyatür, tezhip, hat sanatlarında da devrin ünlü sanatkârları arasında bulunduğunu, ayrıca iyi bir portre ressamı ve şair olduğunu öğrenince, kendisini yanına almıştır. Daha sonra tahta çıktığında da (1556) ona ünlü minyatürünü yaptırmıştır.

’Yavuz Sultan Selimin (Saltanatı:1512-1520), Nakkaş Nigari tarafından yapılmış portresinin aslı bugün Paris’te Bibliotheque Nationale’de bulunmaktadır. Yavuz Sultan Selim gençlik yıllarını belgeleyen çok başarılı bir minyatürdür. Kanûnî Sultan Süleyman’ı (Saltanatı:1520-1566) arkasında kendisini takip eden iki genç silahtarı ile birlikte resmettiği minyatürü de sanatkârın üstün bir sanat eseridir. 29,5 x 40 cm. boyutlarındaki minyatür Topkapı Sarayı Müzesindedir. Sarı” lakabıyla anılan Selim7'in bu minyatürü Nakkaş Nigari’nin ne kadar başarılı olduğunu göstermektedir. Minyatürde padişahın arkasında bulunan silahtar ağasının sağ elinde karanfil, sol elinde birkaç ok bulunmaktadır.

Kaptan-ı Derya Hızır Hayrettin (Barbaros) Paşa’nın portresi de Topkapı Sarayı Müzesinde bulunmaktadır.20 x 27 cm. ebadında olan minyatür, 29 x 46 cm. ebadında bir kâğıt üzerine yapılmıştır.

Aslı Topkapı Sarayı Müzesi’nde bulunan “Süleymanname” adlı yazma eserde de tasvir edilmiş olan ünlü denizci,Kanûnî Sultan Süleyman ’ın huzurunda, kendisine oturma izni verilmiş olarak, beyaz sakallı ve yaşlı hali ile görülmekte, her iki minyatür arasında bariz benzerlikler bulunmaktadır.